اثر سطوح مختلف نیتروژن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم رقم چمران (Triticum aestivum L.) در شرایط تنش گرمای آخر فصل در اهواز

به منظور بررسی اثر تنش گرمای آخر فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم در شرایط کاربرد نیتروژن و روی یک آزمایش مزرعه ای در سال زراعی 97-1396 در مزرعه آموزشی پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان به صورت کرت های دوبار خرد شده (اسپلیت اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل سه تاریخ کاشت یکم آذر ماه (تاریخ کاشت بهینه)، بیستم آذر ماه (دیر هنگام) و دهم دی ماه (خیلی دیر) در کرت اصلی، چهار سطح نیتروژن (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم در هکتار) در کرت های فرعی و سه سطح روی در سه سطح (صفر، 10 و 20 کیلوگرم در هکتار) در کرت های فرعی فرعی بود. با اعمال تنش گرما میزان عملکرد دانه گندم حدود 40 درصد کاهش یافت. عملکرد دانه گندم بیشتر تحت تاثیر تعداد دانه بود (کاهش تعداد دانه در واحد سطح 38 درصد و کاهش وزن دانه حدود 20 درصد بود). مصرف نیتروژن باعث کاهش اثرات تنش گرما بر عملکرد دانه گندم از طریق افزایش تعداد دانه شد، زیرا افزایش مصرف نیتروژن به کاهش 27/3 درصدی وزن دانه منجر شد. مصرف روی نیز اثرات تنش گرما بر عملکرد دانه گندم را از طریق افزایش وزن دانه کاهش داد و باعث افزایش چهار برابری وزن دانه شد. با توجه به اینکه اثر تنش گرمای آخر فصل بر عملکرد دانه گندم (کاهش 39 درصدی) بیشتر از عملکرد بیولوژیک (کاهش 31 درصدی) بود، شاخص برداشت گندم تحت تاثیر تنش گرما حدود 18 درصد کاهش یافت. به طور کلی در شرایط تنش گرمای آخر فصل می توان با کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و 10 کیلوگرم در هکتار روی اثرات تنش گرما بر عملکرد دانه گندم را کاهش داد.