اثر تیمار قطع آبیاری انتهای فصل رشد بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات فیزیولوژیک گندم نان

با توجه به اهمیت فوق العاده وقوع تنش خشکی و اثر آن بر صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی و در نتیجه کاهش عملکرد گندم در مناطق خشک و نیمه خشک جهان (مانند اکثر مناطق ایران)، این تحقیق در همین راستا و به منظور بررسی اثر تیمار قطع آبیاری بر عملکرد و برخی صفت های فیزیولوژیک تیپ های مختلف رشدی گندم انجام شد. تحقیق به صورت مزرعه ای و در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی  به روش کرت های یک بار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در کرمانشاه در سال زراعی 92-1391 اجرا شد. در کرت های اصلی تیمار رطوبتی در دو سطح شاهد (آبیاری در تمام مراحل رشدی بر اساس نیازآبی گیاه) و قطع آبیاری از اواسط اردیبهشت تا پایان فصل رشد و رقم های گندم شامل الوند، سیوند، زرین، باز، بهار، شهریار، نورستار، پیشگام، پیشتاز، کویر، اروم و پارسی در کرت های فرعی مقایسه شدند. نتایج نشان داد در شرایط شاهد رقم نورستار با 1270 کیلوگرم در هکتار کم ترین عملکرد دانه را داشت، اما دیگر رقم ها با متوسط 4600 کیلوگرم در هکتار از این نظر تفاوت معنی داری نداشتند. تیمار قطع آبیاری به طور متوسط سبب کاهش 40 درصدی عملکرد دانه رقم ها شد. بیش ترین کاهش عملکرد دانه در رقم های کویر و شهریار به ترتیب با 2100 و 2210 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. تیمار قطع آبیاری سبب کاهش معنی دار تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، غلظت پروتئین های محلول و محتوی نسبی آب برگ ها و افزایش معنی دار سرعت فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان پراکسیداز، سوپراکسیددیسموتاز و کاتالاز و تنظیم اسمزی (بیش از 150 درصد) سلول ها شد، اما اثر معنی داری بر غلظت رنگدانه های فتوسنتزی و سطح برگ ها نداشت. عدم کاهش معنی دار محتوی رنگدانه های فتوسنتزی و سطح برگ در شرایط قطع آبیاری انتهای فصل رشد را می توان با افزایش فعالیت آنتی اکسیدان ها و تنظیم اسمزی رقم های مورد بررسی مرتبط دانست.