طراحی و ارزشیابی یک برنامه«ملاقات هدایت شده خانواده محور» بر سطح هوشیاری مصدومین مغزی

تحریک حسی در بیماران دارای کاهش سطح هوشیاری بستری در بخش مراقبت های ویژه (ICU) می تواند بر میزان هوشیاری بیماران موثر باشد، به خصوص در صورتی که این تحریکات آشنا و دارای محتوای بامعنی باشد. لذا هدف این مطالعه معرفی یک برنامه ملاقاتی هدایت شده خانواده محور بر هوشیاری مصدومین صدمات مغزی بستری در ICU  است.

پژوهش حاضر یک مطالعه کارآزمایی بالینی است. جامعه آماری این پژوهش مصدومین مغزی بستری در بخش های مراقبت ویژه مرکز آموزشی درمانی الزهرا (ع) و کاشانی اصفهان بود. در این پژوهش طی 7 مرحله، برنامه "ملاقاتی هدایت شده خانواده محور" طراحی، اجرا و ارزشیابی شد. در مرحله طراحی، در ابتدا با استفاده از متون پرستاری در خصوص اقدامات مراقبتی مورد نیاز و نقش خانواده ها در اجرای آنها پیش نویس برنامه تهیه شد، سپس با استفاده از روش مناسبت رند (RAND Appropriateness’ Method (RAM)) از نظر مفهوم بودن، سودمندی، مرتبط بودن و قابلیت اجرایی بودن محتوای برنامه توسط خانواده ها، برنامه تدوین شد. در مرحله اجرا، توسط یکی از اعضای درجه یک خانواده که در مورد ملاقات آموزش دیده بود، روزانه و به مدت 14 روز، طبق برنامه، بیماران تحریک شنوایی و لمسی را دریافت نمودند. در مرحله ارزشیابی، روزانه سطح هوشیاری 30 دقیقه قبل و 30 دقیقه بعد ازملاقات، با استفاده از مقیاس کمای گلاسگو (Glasgow Coma Score Scale (GCS)) و مقیاس چهارنمره ای (Four Scoure) اندازه گیری شد.

میانگین تغییرات سطح هوشیاری بر اساس مقیاس چهارنمره ای از ابتدای مطالعه تا پایان مطالعه در گروه آزمون 7/1± 6 و درگروه کنترل 35/1 ±1 است. این تغییرات در گروه آزمون به طور معنا داری بیشتر از گروه کنترل بود (001/0< P). همچنین مقیاس کمای گلاسگو نیز از ابتدای مطالعه تا پایان (در طول مدت چهارده روز) تغییرات روزانه میانگین نمره سطح هوشیاری بین دو گروه، اختلاف آماری معناداری را نشان می دهد (001/0< P).

بکارگیری برنامه ملاقات هدایت شده و هدفمند، توسط خانواده می تواند بر ارتقاء سطح هوشیاری مصدومین مغزی دچار کاهش سطح هوشیاری موثر واقع شود. بنابراین پیشنهاد می شود، شرایطی فراهم شود تا نزدیکترین افراد خانواده به بیمار از نظر عاطفی با آموزش کافی، با استفاده از این برنامه پیشنهادی، ملاقات های هدفمند انجام دهند.