بررسی حقوق بشردوستانه از منظر امام علی (ع)

حقوق بشردوستانه، از موضوعات مهم جهان معاصر بوده و ازجمله دست آوردهای بزرگ قرون نوزدهم و بیستم در نظام حقوق بین الملل به شمار می رود. حمایت و لازم الاجرا شدن آن، پس از تصویب نمایندگان کشورهای مختلف در سطح جامعه جهانی، نهادهای مردمی و بین المللی، صورت گرفت. حمایت از غیرنظامیان؛ همانند اسیران، مجروحان، بیماران، فراریان، زنان، کودکان، سالمندان و احترام به اجساد مردگان، ممنوعیت قحطی و گرسنگی دادن به نظامیان و غیرنظامیان و به کارگیری سلاح های مخرب غیرمجاز، ازجمله قواعد و مصادیق حقوق بشردوستانه هستند که از جنگ و درگیری ها نظامی نشات می گیرند. در پژوهش پیش رو که به روش توصیفی-تحلیلی انجام یافته، موارد فوق از منظر امام علی(ع) با محوریت کتاب گرانسنگ نهج البلاغه، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به طورکلی حضرت علی(ع) چه در غزوات صدر اسلام و چه در زمان حکومت خودشان در جنگ های جمل، صفین و نهروان، علی رغم تفکر ایشان بر دعوت به صلح، نهایت توجه به رعایت حقوق افراد غیرنظامی حتی نظامی و توجه به عدم ایجاد خسارت داشتند. هرچند برخی از مسایل حقوق بشردوستانه که در اسناد بین المللی تحت عناوین و اسامی مختلف یاد می شود، صراحتا به همان عنوان در کلام حضرت وجود ندارد، ولی با قیاس اولویت و وحدت ملاک، می توان از برخی توصیه ها و رفتارهای امام(ع) استنباط کرد.