مطالعه الگوی پروفایل بیان ژن های دفاعی آنتی اکسیدانت ارقام برنج (Oryza sativa L) در پاسخ به تنش خشکی

تنش خشکی یکی از عوامل مهم محدودکننده تولید محصولات زراعی در جهان است. این جستار با هدف بررسی بیان ژن های دفاعی در پاسخ به تنش خشکی و همچنین ارزیابی میزان تحمل به خشکی و سازکار آن در ارقام برنج بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در دو محیط جداگانه (تنش و بدون تنش خشکی) انجام شد. ارقام برنج استفاده شده شامل دو رقم تجاری اهلیمی-طارم، سپیدرود و سه لاین امیدبخش نسل چهارم موتانت به نام های 4، 94 و 95 بودند که در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال 2018 آزمایش شدند. در آزمایش مربوط به تنش خشکی، آبیاری مزرعه از 40 روز پس از نشاکاری (مرحله با حداکثر پنجه زنی) تا انتهای دوره رشد به طور کامل قطع شد. در مرحله زایشی از برگ هر گیاه در هر بلوک به صورت جداگانه نمونه گیری به عمل آمد (تحت شرایط تنش و بدون تنش). میزان TBARM، سوپر اکسید و پراکسید هیدروژن و بیان ژن های مرتبط با تنش اکسیداتیو شامل سوپر اکسید دیسموتاز، کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و گلوتاتیون پراکسیداز اندازه گیری شد. نتایج نشان داد لاین های موتانت متحمل به تنش خشکی، میزان TBARM، سوپر اکسید و پراکسید هیدروژن کمتری نسبت به ارقام مورد مطالعه داشتند. لاین های موتانت 94، 4 و 95 و ارقام اهلمی-طارم و سپیدرود به ترتیب بیشترین تا کمترین میزان بیان ژن و مقدار عملکرد را نشان دادند. مطابق نتایج، بین کاهش میزان TBARM، سوپر اکسید و پراکسید هیدروژن و افزایش بیان ژن مسیر تنش اکسیداتیو همبستگی بیشتری مشاهده شد. موتانت 94 بیشترین عملکرد و پتانسیل ژنتیکی را در تحمل به تنش خشکی داشته است. در نتیجه موتانت مورد اشاره برای مطالعات آینده پیشنهاد می گردد.