تبیین جایگاه حکومتی مالیات در فقه سیاسی امامیه

کمبود و نبود منابع مالی لازم می تواند مشروعیت یک نظام سیاسی را با چالش مواجه سازد؛ از این رو هر نظام حکومتی تلاش می کند برای حل این معضل چاره بیندیشد. یکی از راه های متداول آن است که حاکمیت با اخذ مالیات، وظایف حاکمیتی خود را انجام دهد. می توان ادعا کرد امروزه تمام جوامع این رویکرد را پذیرفته اند. نظام سیاسی اسلام نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ وضع مالیات های شرعی موید این مطلب است. حال اگر این منابع نتواند به طور کامل نیازهای حکومت اسلامی را برآورده کند، گسترش کیفی مالیات های اسلامی (مثل زکات و خمس) یا وضع مالیات های حکومتی مطرح می شود. در واقع، پرداخت سهمی از درآمد به حاکمیت، مالیات است. این رویکرد دینی باعث می شود که مالیات جنبه عبادی به خود گیرد و ضمن تامین بعد مادی و این جهانی، موجب سعادت اخروی فرد نیز بشود. به همین دلیل برنامه ریزی بهینه جهت دریافت مالیات نیازمند رجوع به نظام ارزشی و دینی است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی نقش مالیات در نظام اسلامی را بررسی کرده است. نتایج نشان می دهد دریافت مالیات از نیازهای راهبردی حکومت ها است که توجه به جنبه عبادی آن، ضمن تسهیل اخذ آن، ضمانت اجرایی آن را بالا می برد.