بررسی تطبیقی وجوه معناشناختی و وجودشناختی مفهوم «بطن» و «تاویل» با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی و امام خمینی

یکی از مهم ترین مفاهیمی که در ارتباط با تفسیر و بعضا مرادف با آن استعمال شده است، واژه تاویل است. درباره تاویل دیدگاه های متعددی وجود دارد که «ترادف با تفسیر»، «صرف از معنی ظاهر به معنی خلاف ظاهر» و نهایتا «دلالت بر باطن» مهم ترین این دیدگاه ها است. با وجود این که دیدگاه دلالت بر باطن، از شهرت کمتری برخوردار است، ادله متعددی آن را تایید می کند که از جمله مهمترین این ادله، دلالت آیات قرآنی و احادیث دال بر این معنی است. با این وجود ابهام مفهوم «باطن» کمتر از ابهام مفهوم «تاویل» نیست و همین مطلب، ماجرای «تاویل» را پیچیده تر می سازد. برخی بسیار ساده و سطحی از کنار «باطن» و «تاویل» می گذرند و روندی را طی می کنند که به نفی «باطن» و «تاویل» منجر می شود. علامه طباطبایی (ره) به «تاویل» نگاهی وجود شناسانه و به «باطن» نگاهی معناشناسانه دارد که نیازمند تحلیل و تبیین است. این مقاله در صدد بررسی تطبیقی دو مفهوم «باطن» و «تاویل» در دو ساحت وجود شناسانه و معناشناسانه است و اثبات می کند می توان به هر دو مقوله بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی (ره) و امام خمینی (ره) به عنوان دو مفسر برجسته معاصر بر اساس نگرش وجود شناختی و معرفت شناختی نگریست.