نگاهی جامعه‌شناختی به رفتار مترجمان: بررسی ترجمه چند نمونه از رمان‌های انگلیسی به فارسی در ایران

عادت واره از اساسی ترین مفاهیم جامعه شناسی بوردیو است که مطالعات ترجمه از آن بهره جسته است. با استفاده از مدل جامعه شناسی پیر بوردیو، پژوهش حاضر عادت واره مترجمان ایرانی رمان های عاشقانه انگلیسی را از منظر به کارگیری راهبردهای ترجمه عناصر فرهنگی در دوره قبل و بعد از انقلاب فرهنگی در سال 1358 در ایران بررسی می کند. داده های پژوهش مشتمل بر 3429 جمله دارای عناصر فرهنگی اند که از رمان های عاشقانه انگلیسی وداع با اسلحه، بلندی های بادگیر: عشق هرگز نمی میرد، دفتر خاطرات و دو ترجمه فارسی از هریک از آن ها استخراج شده اند. داده های مستخرج با استفاده از دسته بندی ادغام شده لیانگ تحلیل شدند. راهبردهای ترجمه عناصر فرهنگی با آمار توصیفی از طریق مقایسه فراوانی و درصد ارایه شدند. افزون بر این، به منظور افزایش اعتبار داده های پژوهش حاضر تحلیل کیفی مصاحبه های چاپ شده در فصلنامه مترجم نیز ارایه شدند. پژوهش حاضر سه یافته اساسی در بر داشت: گرایش مبدامحور معنادار در میان مترجمان ایرانی رمان های عاشقانه انگلیسی در دوره پیش از انقلاب فرهنگی، حفظ این گرایش در دوره پسا انقلاب فرهنگی، و در نهایت افزایش بیشتر این گرایش در سال های قبل تا پس از انقلاب فرهنگی. نتایج آزمون خی دو از تفاوت معنادار کاربرد مجموع راهبردهای مختلف در دو دوره حکایت داشتند.