تبیین فقهی- پزشکی خلاهای تقنینی مربوط به دیه عقل

2عقل از بزرگترین نعمت های الهی به انسان است. شارع مقدس با علم به این موضوع به منظور حفظ سلامت عقل، چتر حمایت خود را در برابر آسیب های متعدد جزیی و کلی وارد بر آن گسترانیده و برای صدماتی که موجب زوال آن می گردند دیه کامل و آنهایی که موجب نقصان عقل می گردند ارش را تعیین نموده است. به تبع، فصل پنجم از بخش دوم کتاب دیات در قانون مجازات اسلامی به مسایل پیرامون دیه عقل اختصاص یافته است. به نظر می رسد ضعف های جدی در بدنه نظام تقنینی کیفری ایران در این خصوص وجود دارد که محل تامل است و در کتب فقهی نیز به آن کمتر اشاره شده است. یکی از نصادیق خلاء مفهوم «عته» است. در تبیین این ماهیت می توان گفت اگرچه لفظ «عته» در برهه ای بین دوگانه مجنون و ناقص العقل دارای اشتراک لفظی بوده ولی بهترین حالت آن است که «عته» را چیزی غیر از جنون در نظر بگیریم. همینطور در تبیین جایگاه این مفهوم در بین اختلالات روانی شناخته شده، به دلیل عدم قطع ارتباط «معتوه» با واقعیات جهان پیرامونش و نیز توان نسبی اداره زندگی و عدم زوال کارکرد، در دسته نوروزها قرار می گیرد. همچنین در بحث قصاص در جنایات موجب زوال یا نقصان عقل، ادله گروهی که موافق اجرای قصاص در این قسم از جنایات هستند از ارجحیت برخوردار بوده و می توان قصاص در این جنایات را داخل در عمومات ادله قصاص قرار دارد.