درآمدی بر الگوی رشد انسان براساس مفهوم شناسی تحولی نسبت عقل و قلب تعالیم قرآن کریم

ارتباط ساحت های عاطفی و شناختی انسان همواره یکی از پرسش های مهم در حوزه ی انسان شناسی بوده است. در بخش اول این مقاله دو مفهوم عقل و قلب-به مثابه دو مفهوم محوری در انسان شناسی تحولی اسلامی- به ترتیب براساس انگاره ی «ربط» و «وحدت» توضیح داده شده اند. در بخش دوم مقاله سه نسبت «ظرفیت» «برابری» و «فعالیت» در رابطه ی بین عقل و قلب تحلیل شده است. در پایان، با بررسی حالات قلب، یک رابطه چرخشی-صعودی در محور حیات قلب و یک رابطه چرخشی-نزولی در محور ممات قلب بر اساس نقش عقلانیت و جهلانیت تبیین شده است که بر اساس آن روشن می شود که چگونه درجات متعالی تر در حالات قلب متضمن ظهور سطح بالاتری از عقلانیت می باشد و بالعکس. بنابراین شدت تعقل به مثابه برقرار کننده «ربط» شدیدتر بین باور های و واقعیت از سویی و انقیاد عواطف و عمل در شناخت ها از سوی دیگر منجر به ارتقاء مرتبه قلب خواهد شد. علاوه بر این به هم پیوستگی میان حالات قلبی و مراتب عقلانیت در انگاره اسلامی حاکی از آن است که شناخت و عمل به شناخت، در انقیاد حالات عاطفی انسان قرار دارد.