تاثیر سطوح مختلف خشکی در برخی صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک به منظور انتخاب متحمل ترین پایه انگور

خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده تولید محصولات کشاورزی در دنیا به شمار می رود و تابعی از ژنوتیپ، دما، بارش و ظرفیت نگهداری آب خاک است. انگور به عنوان یکی از مهم ترین محصولات باغبانی در جهان و ایران است و تنش خشکی یکی از مهم ترین فاکتورهای محدودکننده رشد آن در مناطق مدیترانه ای می باشد. اعمال تیمار تنش خشکی در شرایط آزمایشگاهی و انتخاب ارقام بر اساس شرایط تنش، ازجمله روش های انتخاب ارقام متحمل به تنش خشکی می باشد که توسط سایر محققین نیز پیشنهادشده است. این پژوهش باهدف مقایسه پایه و ارقام متحمل معرفی شده توسط محققین، در شرایط تنش خشکی شدید و معرفی متحمل ترین انجام شد.

این آزمایش با 15 تیمار شامل چهار رقم انگور غیر پیوندی (سمرقندی، یاقوتی، رطبی و چفته) و پایه پیوندی 110R که حاصل تلاقی (V. berlandieri * V. rupestris) و سه تیمار کم آبی (صفر) شاهد، 2- مگا پاسکال (تنش شدید) و 5/2- مگا پاسکال (تنش خیلی شدید) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. هر واحد آزمایشی شامل یک بوته دوساله انگور گلدانی بود. صفات اندازه گیری شده در این آزمایش شامل صفات مورفولوژی (تعداد برگ سالم، طول شاخه اصلی و فرعی، سطح برگ، وزن تر و خشک ساقه و برگ) و صفات فیزیولوژی (کلروفیل کل، نشت یونی، محتوای نسبی آب برگ و میزان مالون دی آلدهید، قندهای محلول، فنل، گلایسین بتایین و اسیدآمینه پرولین) بودند.

با افزایش شدت تنش خشکی اغلب صفات مورفولوژی مرتبط با رشد ظاهری انگور (سطح برگ، تعداد کل برگ، طول ریشه و وزن تر و خشک ساقه و ریشه) کاهش یافتند. برخی صفات فیزیولوژی (فنل، میزان کلروفیل کل و محتوای نسبی آب برگ) در مقایسه با شاهد (بدون تنش) کاهش یافتند در مقابل میزان نشت یونی، قند محلول، اسیدآمینه پرولین و گلایسین بتایین در شرایط تنش شدید و خیلی شدید افزایش یافتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش خشکی بر تمامی صفات اندازه گیری شده به جز وزن خشک ریشه و تاج و میزان مالون دی آلدهید در پایه و ارقام متحمل این آزمایش معنی دار بود.

براساس مقایسه میانگین صفات مورفولوژی و فیزیولوژی اندازه گیری شده پس از استانداردسازی، رقم چفته به عنوان متحمل ترین رقم در مقایسه با پایه و ارقام دیگر در شرایط تنش خشکی خیلی شدید معرفی می گردد و پس ازآن به ترتیب ارقام رطبی، سمرقندی و یاقوتی قرار گرفتند پایه 110R به دلیل عدم همسویی بین شاخص های تحمل به تنش خشکی (مورفولوژی و فیزیولوژی) به عنوان ضعیف ترین پایه معرفی شد.