ارزیابی صفات کمی و کیفی در برخی از ژنوتیپ های توت فرنگی با راهکار PLS-PM

تعیین ارتباط بین ویژگی های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی (کیفی)، جهت حصول افزایش تولید و کیفیت محصولات باغی از جمله توت فرنگی ضرورت دارد. با گذشت زمان، راهکارهای آماری متنوعی جهت درک روابط واقعی متغیرها ظهور پیدا کرده و راهکارهای آماری قدیمی تر، بتدریج جای خود را به انواع جدید، به دلیل برآورد و حصول علمی تر و مطمین تر نتایج داده اند. در این بین، راهکار جدید PLS-PM بدلیل روش نوین و نتایج معتبر و جذاب تر، کاربرد زیادی نسبت به روش های آماری قدیمی دارد.

صفات مورفولوژیکی: گل، میوه، کیفی (بیوشیمیایی) و عملکرد در 8 ژنوتیپ توت فرنگی طی 4 سال در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مطالعه گردید. از راهکارهای مختلف آماری همانند برآورد ضرایب همبستگی، رگرسیون گام به گام، تجزیه مسیر ساده و جهت درک دقیقتر روابط، الگوریتم تحلیل داده ها با راهکار پیشرفته ی PLS-PM (شامل آلفای کرونباخ، ضرایب بار عاملی، معناداری ضرایب مسیر و ضریب تبیین، نیکویی برازش و بارهای عاملی متقاطع) استفاده گردید.

با وجود تنوع ژنتیکی بین ارقام، بین عملکرد میوه با ویژگی های میوه، تعداد برگ، ویژگی های گل آذین و تعداد طوقه در بوته و نیز بین اندازه میوه و میزان آنتوسیانین همبستگی بالا و مثبتی مشاهده شد. تعداد گل آذین، اندازه و حجم و تعداد میوه، تاریخ تشکیل ساقه رونده و طول دوره گلدهی 3/88 درصد از تغییرات عملکرد را تبیین و مهم ترین اجزاء آن شناخته شدند. تعداد وحجم میوه بیشترین اثر مستقیم را بر افزایش عملکرد میوه داشتند. گل دهی، بیشترین تاثیر را بر عملکرد میوه داشته و سپس صفات موروفولوژیکی بیشترین تاثیر را بر صفات بیوشیمیایی و گل آذین داشتند. اندازه و حجم میوه، بیش از بقیه، تحت تاثیر صفات مورفولوژیکی بود.

در این تحقیق، از راهکارهای آماری مختلفی جهت درک ارتباطات صفات با ماهیت متفاوت توت فرنگی استفاده گردید، که هیچکدام به اندازه راهکار جدید ولی ناشناخته PLS-PM نشان دهنده ی تاثیر مهم صفات گل دهی در افزایش عملکرد میوه توت فرنگی نبود. با بکارگیری روش جدید PLS-PM در مقایسه با روش های قدیمی آماری، و با انجام دسته بندی صفات، با توجه به ماهیت متفاوت آنها، نتیجه گرفته شد که در بحث افزایش عملکرد میوه توت فرنگی، صفات گل دهی از بقیه صفات موردنظر، موثرتر بوده و صفات ریختی شامل: ارتفاع گل آذین، تعداد برگ، طول گوشوارک، تعداد طوقه، تاریخ شروع و تعداد ساقه رونده و سطح برگ نیز از جمله صفات تاثیرگذار بوده که بر اساس آنها می توان برنامه های اصلاحی و تولید اقتصادی توت فرنگی را مدیریت نمود.