تعیین اثر گرادیان ارتفاعی بر مشخصه های کمی توده های جنگلی (مطالعه موردی: جنگل های سری سه سنگده)

برآورد زی توده و محتوای کربن درختان و سایر رستنی ها با توجه به اهمیت موضوع گرمایش زمین و تغییر اقلیم از اهمیت زیادی برخوردار بوده و تعیین زی توده به منظور تاثیر آن بر اقلیم و مدیریت منابع طبیعی امری ضروری می باشد. در مناطق جنگلی که همراه با تغییرات ارتفاعی می باشد، معمولا" مقادیر مشخصه های کمی توده های جنگلی نیز تغییر می کند. هدف از این تحقیق تعیین اثر ارتفاع از سطح دریا بر مشخصه های کمی جنگل شامل تعداد در هکتار، رویه زمینی، موجودی سرپا، مقدار زی توده و میزان ذخیره کربن در توده های جنگلی سری سه سنگده می باشد.

در ابتدا منطقه مورد مطالعه به سه طبقه با دامنه ارتفاعی 1600-1400، 1800-1600 و 2000-1800 متر از سطح دریا تقسیم شد و در هر طبقه تعداد 50 قطعه نمونه دایره ای به روش تصادفی منظم به مساحت 10 آری با پوشش سراسری کل طبقات ارتفاعی انتخاب گردید. در هر قطعه نمونه مشخصه های نوع گونه، ارتفاع کل درختان و قطر برابر سینه درختان با بیش از 5/7 سانتی-متر ثبت شد. سپس چگالی تمام گونه های موجود در قطعات نمونه در آزمایشگاه تعیین گردید. بعد از آن میزان زی توده در سطح قطعات نمونه بر اساس مدل جهانی فایو و مقدار ذخیره کربن روی زمینی نیز با اعمال ضریب محاسبه گردید.

نتایج مطالعه نشان داد که از طبقه ارتفاعی پایین به بالا به ترتیب مقادیر تعداد در هکتار برابر با 477، 384 و 372 اصله و رویه زمینی در هکتار برابر با 58/25، 42/29 و 84/30 مترمربع می باشد. هم چنین مقادیر حجم در هکتار به ترتیب برابر با 25/314، 98/393 و 75/424 سیلو برآورد گردیده است. یافته های این پژوهش نشان داد که میزان زی توده برای هر سه طبقه ارتفاعی از پایین به بالا به ترتیب برابر با 68/406، 26/478 و 30/522 تن در هکتار و میزان ذخیره کربن نیز به ترتیب 34/203، 12/239 و 15/261 تن در هکتار برآورد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا روند صعودی را نشان می دهد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس حاکی از اختلاف معنی دار بین ارتفاع از سطح دریا با مشخصه های مورد نظر به احتمال 95/0 دارد. هم چنین نتایج همبستگی اسپیرمن نشان می دهد که بین ارتفاع از سطح دریا و مشخصه های تعداد درختان، رویه زمینی، حجم و زی توده روی زمینی در هکتار همبستگی معنی داری در سطح 99 درصد وجود دارد.

در مجموع نتایج این تحقیق در منطقه مورد مطالعه نشان می دهد که تغییرات ارتفاع از سطح دریا موجب تغییر در برخی مشخصه های کمی توده های جنگلی شده و بدین ترتیب گرادیان ارتفاع بر توزیع مقادیر زی توده روی زمینی موثر بوده، به طوری که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، مقدار زیست توده نیز افزایش داشته و در این میان مقادیر زی توده روی زمینی، بیشترین همبستگی را با ارتفاع از سطح دریا نشان داده است.