تاملی در دوبیتی سرایی بطرز باباطاهر

مشهور ترین دوبیتیهای ادب فارسی به باباطاهر عریان منسوب است. در این ترانه ها که در نهایت سادگی و به لهجه لری سروده شده اند، عرفان ناب و سوز و گدازهای عاشقانه سراینده دیده میشود. چند قرن پس از باباطاهر، شاعرانی چون پورفریدون، صوفی مازندرانی و... نیز دوبیتیهایی فولکلوریک، عاشقانه و غم انگیز سروده اند که برخی بدلیل شباهت داشتن به اشعار باباطاهر، به دیوان وی راه یافته اند. شاعران این دوبیتیها تلاشی برای تقلید و نظیره گویی اشعار باباطاهر نداشته اند؛ اما در دوره بازگشت ادبی که شاعران بطرز قدما و بویژه شاعران بزرگ سبکهای خراسانی و عراقی شعر میسرودند، معدودی از شاعران مانند ایزدی کازرونی و غافل فیروزآبادی به سبک باباطاهر نظر داشتند و دوبیتیهایی به لهجه لری سرودند؛ درحالیکه هر دو از دیار فارس بودند و به لری تکلم نمیکردند؛ حتی نسب ایزدی با چند واسطه به اعراب نجد میرسید. در دیوان این دو شاعر و یا در تذکره ها به وضوح ذکر شده است که این دوبیتیها «بطرز باباطاهر» سروده شده اند. عوامل مختلفی باعث شباهت و تفاوت این دوبیتیها نسبت به دوبیتیهای باباطاهر شده که در این مقاله به بررسی آنها و میزان موفقیتشان در پیروی از سبک باباطاهر میپردازیم. در دوره قاجار، دوبیتی سرای مشهوری بنام فایز دشتی نیز میزیست که گرچه در برخی موارد از ترانه های باباطاهر تاثیر گرفته است، اما نمیتوان اشعارش را به سبک دوبیتیهای باباطاهر بشمار آورد.