مدل مدیریت راهبردی تبادل آب مجازی محصولات کشاورزی و دامی ایران

کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خود که در ناحیه خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته و همچنین مصارف روزافزون آب، در آینده ای نه چندان دور با بحران آب مواجه خواهد شد. بنابراین لازم است در مدیریت مصرف آب کشور جنبه های مختلفی را درنظر گرفت. در این تحقیق با استفاده از مدل های راهبردی، تجارت آب مجازی محصولات کشاورزی کشور ایران با سایر نقاط جهان برای سال 1393 مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش در سه گام انجام شد. در ابتدا آب مجازی محصولات منتخب محاسبه شده و درگام بعدی با استفاده از مدل SWOT نقاط ضعف، قدرت، تهدید و فرصت های تبادل آب مجازی محصولات کشاورزی ایران شناسایی شدند. سپس برای کمی سازی راهبرد و تعیین بهترین راهبرد عملیاتی از دو ماتریس QSPM و ماتریس فریمن (ذی نفعان) استفاده شد. در بررسی مدل SWOT، مشخص شد که راهبرد مناسب جهت حرکت بسوی شرایط مطلوب، راهبرد تهاجمی می باشد. همچنین بررسی ماتریس QSPM نشان داد که راهبرد افزایش تمرکز روی تولید محصولات با آب مجازی کم به ویژه زعفران و کشمش با کسب امتیاز 371/5 و راهبرد استفاده از سرمایه گذاری خارجی برای فرآوری محصولات با آب مجازی کم با امتیاز 193/5 راهبردهای عملیاتی اصلی در این تحقیق هستند. نتایج بررسی ماتریس ذی نفعان نیز نشان داد که استفاده از سرمایه گذاری خارجی برای فرآوری محصولات با آب مجازی کم و صادرات این محصولات (امتیاز 105) بهترین گزینه برای تبادل محصولات کشاورزی ایران است. بنابراین با بکارگیری این دو راهبرد هم به مسایل آب کشور توجه شده و از سویی دیگر، مسایل اقتصادی تبادل محصولات کشاورزی محقق می شود.