مطالعه ی پتانسیل بیابان زایی بر اساس تغییرات کاربری اراضی و معیار اقلیم در دشت دامغان

در چهار دهه گذشته تغییرات کاربری اراضی در ایران به عنوان یک عامل انسانی بیابان زایی با سرعت فزاینده به وقوع پیوسته و منجر به تشدید روند تخریب اراضی در انواع کاربری ها گردیده است. در این پژوهش با توجه به دامنه گسترده این تغییرات، از فن آوری سنجش ازدور در ارزیابی تغییرات کاربری اراضی و پوشش گیاهی در دشت دامغان استفاده شد. اراضی منطقه با روش طبقه بندی نظارت شده به سه کلاس با کاربری اراضی بایر، اراضی دارای پوشش گیاهی (کشاورزی و مرتعی) و شهری تقسیم گردید و تغییرات کاربری ها در طی چهار دوره زمانی با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج حاکی از وجود روند افزایشی 184 و07/1 درصدی به ترتیب در سطح کاربری های اراضی شهری و بایر و کاهش 7/15 درصدی در کاربری اراضی دارای پوشش گیاهی (کشاورزی و مرتعی) بوده است. با بهره گیری از شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گیاهی NDVI نیز نتایج حاصل از کلاسه بندی پوشش گیاهی منطقه بدین صورت بود که کلاس یک (شاخص کوچک تر از صفر)، از 2/93  به 5/99 درصد افزایش، کلاس دو (شاخص بین 0 تا 2/0)، از6/5  به 38/0 درصد، کلاس سه (شاخص بین 2/ 0تا 5/0)، از 1/1 به 01/0 درصد و کلاس چهار (شاخص بین 5/ 0تا 1) از 03/0 درصد به صفر کاهش یافته است که حاکی از صحت یافته های حاصل از بررسی تغییرات کاربری بوده و هر دو موید افزایش اراضی بایر و کاهش پوشش گیاهی می باشند. همچنین با بهره گیری از شاخص های اقلیمی مدل ایرانی ارزیابی پتانسیل بیابان زایی نتایج حاصل از محاسبات 17 ساله در طی دوره آماری 1376 تا 1392 نشان دهنده ی روند کاهشی بیابان زایی در سه کلاس ضعیف، شدید و بسیار شدید و روند افزایشی در کلاس متوسط بوده است. درنهایت با تلفیق یافته های حاصل  از مدل ایرانی و نتایج حاصل از  روش های سنجش ازدور، وجود روندی ضعیف از بیابان زایی بر اساس معیار اقلیم در منطقه مورد تایید قرار گرفت.