بررسی تطبیقی الزام به فرار مدافع از موقعیت دفاع مشروع در حقوق کامن لا و فقه امامیه

یکی از موقعیت هایی که در دفاع مشروع به وجود می آید، حالتی است که مهاجم حمله خود را آغاز کرده، اما هنوز ضرورت دفاع برای مدافع به وجود نیامده است و وی امکان عقب نشینی و فرار از دست مهاجم را دارد. حال پرسش اساسی آن است که آیا مدافع ملزم به فرار در برابر حمله مهاجم است یا آنکه وی می تواند همچنان بایستد تا سرانجام از حق دفاع خود بهره مند گردد؟ حقوق کامن لا در قرون اخیر مبتنی بر نظریه جامعوی «شر کمتر و منفعت بیشتر» است و در صورت امکان عقب نشینی، مدافع را ملزم به فرار می داند؛ زیرا فرار راهی برای تحقق حفظ جان مهاجم (منفعت بیشتر) و کاهش احتمال جرم (شر کمتر) است، چنان که عدم رعایت آن با وجود حصول کلیه شرایط دیگر دفاع، موجب عدم مشروعیت اصل دفاع می شود. در متون فقهی، مبحث وجوب فرار بعد از بیان اصل وجوب دفاع، تنها برای تاکید بر حفظ جان مدافع در زمان عدم توانایی وی در برابر حمله مهاجم عنوان شده است. بنابراین اگر شرایط دفاع حاصل شود، اصل وجوب دفاع حاکم است و عدم فرار وی اثر حقوقی ندارد.