مطالعه تطبیقی شهادت غیرحضوری در آئین دادرسی کیفری ایران و دادگاه بین المللی کیفری با تاکید بر پرونده ویلیام روتو

شهادت غیرحضوری عنوانی کلی و شامل روش هایی است که دادگاه به شهادتی که در خارج از دادگاه ضبط شده است به عنوان دلیل اثبات جرم اعتبار می دهد. حقوق کیفری ایران به مشروعیت برخی از مصادیق شهادت غیرحضوری تصریح کرده است. در پرونده «ویلیام روتو» (William Ruto)، معاون رییس جمهوری کنیا، در پیوند با خشونت هایی که پس از انتخابات سال 2007 م در این کشور رخ داد، دادستان شهودی را به عنوان دلیل معرفی کرد که حاضر به ادای شهادت در دادگاه نشدند. تلاش های زیاد دادستان در این مورد نتیجه نداد و درنهایت دادگاه رای خود را مبنی بر عدم پذیرش شهادت ازقبل ضبط شده صادر کرد. با اینکه در رویه قضایی و اسناد بین المللی برخی از مصادیق شهادت غیرحضوری به صراحت مورد پذیرش قرار گرفته است، اما اعتبار حقوقی آن به عنوان دلیل همچنان مورد تردید قرار دارد. از جانب دیگر در راستای حمایت از حقوق متهم مواردی در قوانین کیفری ایران و اسناد بین المللی و اساسنامه دیوان دیده می شود که در تناقض با پذیرش شهادت غیرحضوری است. برخی اما روش هایی را به عنوان بدیل روش شهادت غیرحضوری مطرح کرده اند، از قبیل روش ادای شهادت در حضور شخص و یا نهاد بی طرف و روش اعطای نیابت قضایی. نگارندگان پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق تحلیلی- توصیفی و با بهره گیری از شیوه کتابخانه ای شهادت غیرحضوری و مصادیق آن را در آیین دادرسی کیفری ایران و اسناد بین المللی و رویه قضایی بین المللی مورد بررسی قرار داده اند. همچنین تبیین شده است که شهادت غیرحضوری چگونه و کدام حقوق متهم را نقض می کند و برای اینکه بتوان هم از روش شهادت غیرحضوری در جهت اثبات جرم استفاده کرد و هم حقوق متهم را رعایت نمود، چه راهکارهایی وجود دارد.