ویژگی های جمعیتی سوسک چهار نقطه ای حبوبات (Callosobruchus maculatus (Coleoptera: Chrysomelidae روی توده های محلی نخود

سوسک چهارنقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus یکی از آفات خسارت زای مهم حبوبات از جمله نخود می باشد. در این پژوهش، تاثیر توده های محلی مختلف نخود شامل آبگوشتی ریز بوکان، اتیوپی، خاردار بوکان، زرد کردستان، سیاه الشتر، لب لبوبی آرژانتین، لب لبوبی بوکان، لب لبوبی کانادایی و لب لبوبی هندی و نیز رقم آبی جم کرمانشاه روی ویژگی های جمعیتی سوسک چهار نقطه ای حبوبات در شرایط آزمایشگاهی (دمای 2±28 درجه‏ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره‏ی نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی) مطالعه شد. همچنین، برخی از ویژگی های فیزیکی و بیوشیمیایی بذر توده های محلی مختلف نخود نیز اندازه گیری شد تا همبستگی بین این ویژگی ها با پراسنجه های رشدی حشره تعیین شود. طبق نتایج به دست آمده، طولانی ترین دوره لاروی و شفیرگی و کل دوره ی رشدی قبل از بلوغ C.maculatusروی توده محلی سیاه الشتر و کوتاه ترین آن نیز روی توده محلی لب لبویی بوکان بود. بیش ترین و کمترین نرخ سره زادآوری (R0) به ترتیب روی توده های محلی لب لبویی هندی (51/3±33/30 نتاج/فرد) و سیاه الشتر (71/2±28/19 نتاج/فرد) بود. همچنین، کم ترین نرخ سرشتی افزایش جمعیت (r) سوسک چهار نقطه ای روی توده محلی سیاه الشتر (040/0±079/0 بر روز) و بیشترین آن روی توده محلی لب لبویی بوکان (044/0±110/0 بر روز) مشاهده شد. بیشترین درصد سختی دانه و مقدار پروتئین مربوط به توده محلی سیاه الشتر و کمترین آن ها به ترتیب روی توده های محلی آبی جم کرمانشاه و لب لبویی بوکان بود. نتایج نشان داد که بین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی بذر توده های محلی مختلف (غلظت پروتئین، نشاسته، درصد سختی و رطوبت دانه ها) با پراسنجه های جمعیتی آفت همبستگی مثبت یا منفی معنی داری وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده، در میان توده های محلی نخود مورد بررسی، توده محلی سیاه الشتر میزبان نامناسب و نسبتا مقاوم و توده محلی لب لبویی بوکان میزبان نسبتا حساس و مناسبی برای تغذیه C.maculatus می باشد.