ماهیت قاب سینمایی در پرتو استعاره های پنجره و چارچوب

قاب سینمایی، مرز تصویر سینمایی با جهان بیرون است. در طی تاریخ مطالعات نظری سینما به شیوه های گوناگونی به ماهیت قاب سینمایی پرداخته شده است. در این مقاله به دونظرگاه اصلی خواهیم پرداخت که بحث درباره قاب سینمایی را به میانجی دو استعاره پنجره و چارچوب طرح کرده اند. در استعاره پنجره که محبوب نظریه پردازان واقع گرا است، قاب سینمایی دریچه ای است به سوی جهان که با گزینش بخشی از جهان، تصویر سینمایی را به وجود می آورد. اما در استعاره چارچوب که محبوب نظریه پردازان فرمالیست است، به جنبه ایجابی قاب نظر شده است. در این نظرگاه، قاب نقشی گزینش گر ندارد بلکه چارچوبی برای هستی یافتن و شکل گیری تصویر سینمایی است. در مقاله حاضر تلاش شده است تا پس از ارایه تاریخچه ای کوتاه از مفهوم قاب، سیر تکوین تاریخی آن در سایر هنرها بررسی و تفاوت مفهوم قاب سینمایی با مفهوم قاب در هنرهای دیگر تبیین شود و در ادامه در پرتو تمایز بنیادینی که دو استعاره پنجره و چارچوب پیشنهاد می کنند، چیستی قاب سینمایی تحلیل شود. در این راه جنبه های متفاوت نظرگاه های ریالیستی و فرمالیستی که سرمنشاء استعاره های پنجره و چارچوب هستند بررسی می شود تا در نهایت تحلیلی جامع از ماهیت قاب سینمایی ارایه شود که نقاط قوت هر دو نظرگاه را دربرداشته باشد.