بررسی اثرات فاضلاب مزارع پرورش قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) بر شرایط یوتروفی و ساپروبی رودخانه هراز، استان مازندران

آبزی پروری فعالیتی تولیدی است که توسعه بی رویه آن تاثیرات منفی بر منابع آبی خواهد داشت. این تحقیق  با هدف بررسی تاثیر فاضلاب مراکز پرورش قزل آلای رنگین کمان بر رودخانه هراز و مطالعه قدرت خودپالایی این رودخانه انجام شد. از 3 مزرعه پرورش ماهی در بالادست، میان دست و پایین دست رودخانه هراز و 12 ایستگاه منتخب در قبل از هر کدام از مراکز پرورش ماهی (شاهد) و فواصل 100، 1000 و 2000 متر پایین تر از محل ورود فاضلاب با روش کاملا تصادفی نمونه برداری شد. با توجه به شرایط قدرت خود پالایی، اثرات خروجی مزارع بالادست به مزارع مورد مطالعه بعدی و پایین دست نمی رسید. آنالیز فاکتورهای فیزیکوشیمیایی آب (دما، DO، pH، EC، BOD، COD، TDS، TOC، NO3، PO4) با روش های استاندارد و طبقه بندی ساپروبی توسط شاخص ارزش زیستی Z صورت گرفت. براساس نتایج، در تمام ایستگاه های پایین دست افزایش معنی دار غلظت آلاینده ها نسبت به ایستگاه شاهد مشاهده شد. غلظت BOD نیز به طور معنی داری در ایستگاه های بعد از مزارع بالاتر از ایستگاه شاهد بود. علی رغم خودپالایی مناسب رودخانه براساس پهنه بندی، به خاطر حجم بالای فاضلاب ورودی، بیشتر بخش های رودخانه در شرایط یوتروفی کامل و پلی ساپروبی قرار دارند. بالادست ترین کارگاه (مزرعه 1)، بار آلودگی بیشتری به رودخانه تحمیل کرده و مزارع 2 و 3 در رده های بعدی قرار دارند. طبق شاخص ساپروبی، بهترین کیفیت آب مربوط به ایستگاه شاهد مزرعه 1 و بدترین کیفیت مربوط به ایستگاه سوم بعد از مزرعه 1 بود. مطالعه روند خودپالایی رودخانه در ایستگاه های مختلف نشان داد که فاصله اطمینان برای خودپالایی کامل حدود 2000 متر است. علیرغم قدرت خود پالایی مناسب رودخانه هراز، ورود فاضلاب مزارع کوچک تر دیگر با فاصله غیراستاندارد باعث افزایش یوتروفی رودخانه هراز شده است. در صورت عدم نظارت و حسابرسی زیست محیطی مراکز پرورش ماهی، با ایجاد معضلات بیشتر، رودخانه در شرایط دیستروفی قرار خواهد گرفت.