کنترل زیستی گیاهچه میری خیار توسط سویه های استرپتومایسس تولیدکننده سیدروفور و سلولاز در شرایط نامساعد (Extreme conditions)

هدف پژوهش حاضر، انتخاب سویه های استرپتومایسس آنتاگونیست نسبتا اکسترموفیل از مجموعه میکروبی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران برای بهبود رشد و محافظت خیار در برابر بیمارگر Phytophthora capsici عامل ایجادکننده بیماری مرگ گیاهچه در شرایط گلخانه بود.

ابتدا فعالیت آنتاگونیستی هشت سویه استرپتومایسس در برابر سه عامل بیمارگر مهم خیار شامل Pythium aphanidermatum، P. drechsleri و P. capsici در شرایط آزمایشگاه بررسی شد. سویه ها از نظر ویژگی های فیزیولوژیکی، صفت های محرک رشد گیاهی و تولید سیدروفور و سلولاز در حضور مقادیر مختلف NaCl (صفر، 6، 10 و 12 درصد) و در دماهای 29، 37 و 42 درجه سانتی گراد بررسی شدند. سه سویه با توان مشابه برای تولید اکسین شامل IT25 (متحمل به شوری)، IT20 (نسبتا گرمادوست) و SS14 با بیشترین درصد ممانعت از رشد P. capsici برای بررسی های بیشتر شامل تولید SA و توانایی القای رشد گیاه و کنترل زیستی گیاهچه میری خیار در شرایط گلخانه ای انتخاب شدند.

سویه ها قادر بودند سیدروفور را در دماهای بیش از 29 درجه سانتی گراد تولید کنند و تولید سیدروفور در سویه های SS14 و IT20 افزایش یافت؛ برعکس، افزایش درصد نمک موجب کاهش تولید سیدروفور به واسطه استرپتومایسس ها شد. افزایش فعالیت آنزیم سلولاز در دماهای زیاد به سویه وابسته بود و تنها در IT20 مشاهده شد؛ درحالی که افزایش شوری تغییری در میزان فعالیت این آنزیم ایجاد نکرد. تیمار خاک با SS14 و IT20 موجب افزایش وزن تر و خشک اندام های هوایی در تمام تیمارها شد. تیمار IT20 مرگ گیاهچه را به میزان 83 درصد نسبت به شاهد آلوده کاهش داد.

 دو سویه SS14 وIT20  که دارای قابلیت خوبی در کنترل بیماری و افزایش رشد گیاه بودند، ویژگی های مشترکی مانند رشد در حضور نمک 6 درصد، تولید سیدروفور و فعالیت سلولازی در شرایط دمایی و شوری مختلف داشتند. عملکرد بهتر سویه IT20 و عملکرد ضعیف سویه IT25 را می توان به ترتیب با تحمل کردن و تحمل نکردن دمای زیاد (42 درجه سانتی گراد) و همچنین به ترتیب با افزایش فعالیت و نداشتن فعالیت سلولازی آنها در این دما مرتبط دانست.