اثر نانوذره TiO2 بر شاخص های سیتوژنتیکی و فیزیولوژیکی نخود (Cicer arietinum L.)

در این آزمایش شاخص‎های سیتوژنتیکی و پاسخ های فیزیولوژیکی نخود زراعی ژنوتیپ Sel96th11439 تحت اثر غلظت های صفر، 5، 25، 50، 100، 150 و 200 میلی گرم نانوذره در لیتر مطالعه شد. درگیاهان شاهد هیچ گونه اختلالات کروموزومی مشاهده نشد و میزان شاخص میتوزی 25 درصد بود. با افزایش غلظت نانوذره، میزان شاخص میتوزی کاهش نشان داد به غیر از غلظت 25 میلی گرم در لیتر که بیشترین میزان شاخص میتوزی را داشت. پایین ترین میزان شاخص میتوزی (14 درصد) در غلظت 200 میلی گرم در لیتر به دست آمد که در مقایسه با شاهد معنی دار بود. اثر نانوذرات TiO2 بر میزان H2O2، ELI، MDA، شاخص میتوز، شاخص انحرافات کروموزومی در سطح یک درصد و شاخص آنافاز در سطح پنج درصد معنی دار بود در حالی که بر روی شاخص های متافاز و تلوفاز معنی دار نبود. در نمونه‏های شاهد و هم چنین تا غلظت 50 میلی گرم در لیتر هیچ گونه متافاز، آنافاز و تلوفاز بهم ریخته مشاهده نشد در حالی که در غلظت 100 میلی گرم در لیتر تلوفاز بهم ریخته و در غلظت 150 و 200 میلی گرم در لیتر آنافاز، متافاز و تلوفاز بهم ریخته مشاهده شد. تیمار نانوذره در غلظت های پایین (5 میلی گرم در لیتر) تغییر معنی داری در شاخص‎های سیتوژنتیکی و فیزیولوژیکی ایجاد نکرد. غلظت های بالاتر از 100 میلی گرم در لیتر نانوذره خسارت جدی فیزیولوژیکی و سیتوژنتیکی در گیاه نخود ایجاد کرد به طوری که باعث کاهش شاخص میتوز شد. به نظر می رسد غلظت های بالای نانوذره TiO2 به علت تولید رادیکال های آزاد (ROS) باعث صدمه به اندامک های سلولی و DNA شده و سبب ایجاد اختلالات کروموزومی می شود.