بررسی تحمل به تنش خشکی با استفاده از متابولیت ها و ویژگی های فتوسنتزی در نهال های زیتون (Olea europaea L.) رقم زرد

زیتون به دلیل ساختار برگ ها و وجود مکانیسم های تحمل به خشکی، به خوبی با شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک سازگار شده است. رقم زرد، یک رقم بومی دومنظوره و مهم ترین رقم باغات زیتون ایران می باشد. این پژوهش برای بررسی اثر تنش خشکی روی برخی صفات متابولیکی، مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی نهال های رقم زرد در شرایط گلخانه اجرا شد. در این تحقیق از نهال های یک ساله (ریشه دار شده) رقم زرد استفاده شد. نهال ها به گلدان های 10 کیلوگرمی حاوی ماسه، خاک مزرعه و کوکوپیت با نسبت 1:1:1 منتقل و به مدت شش ماه در شرایط آبیاری و تغذیه مطلوب نگهداری شدند. با در نظرگرفتن رطوبت ظرفیت زراعی به عنوان تیمار شاهد، سه تیمار رطوبتی 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی، به عنوان تیمارهای تنش خشکی (در مجموع چهار تیمار تنش رطوبتی) تعریف و آزمایش به مدت 60 روز ادامه یافت. برای اجرای این آزمایش از طرح آماری کاملا تصادفی با چهار تیمار تنش خشکی در سه تکرار و تعداد دو نهال در هر تکرار استفاده شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی متوسط و شدید موجب کاهش زیاد هدایت روزنه ای و تعرق از سطح برگ و به دنبال آن، کاهش اختلاف درجه حرارت برگ با محیط شد. علی رغم کاهش سرعت فتوسنتز، اختلاف این ویژگی از تنش خشکی FC5/0 به بعد، معنی دار شد که نشان دهنده فعال شدن مکانیسم های تحمل به خشکی در این رقم بود. کاهش سرعت فتوسنتز، به دلیل کاهش مقدار کلروفیل در واحد سطح برگ و همچنین کاهش آسیمیلاسیون دی اکسیدکربن و در نتیجه کاهش هدایت روزنه ای بود. افزایش تجمع پرولین و فنل کل، موجب افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش خشکی شد. با در نظرگرفتن عکس العمل های نهال زیتون در برابر تنش خشکی، چنین نتیجه گرفته شد که رقم زرد در برابر تنش خشکی تا سطح FC5/0 مقاوم است. با توجه به شاخص های رشد، رقم زرد را می توان برای باغ های مناطق کم آب و یا دارای آب با کیفیت حاشیه ای توصیه نمود.