آیه «الرجال قوامون‏ علی النساء» در گذر تاریخ؛ مقایسه دیدگاه های تفسیری متقدم و متاخر با معاصر

آیه 34 سوره نساء، یکی از بحث برانگیزترین آیات قرآن است که فقها و حقوق دانان برای تشریع بعضی از احکام مربوط به زنان و تدوین برخی از قوانین مدنی، به آن استناد می کنند. از این رو، تفسیر و تبیین این آیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در همین راستا، پژوهش حاضر به مطالعه این آیه در تفاسیر و کتاب های فقهی و تاریخی پرداخته، سیر تحول معنای قوامیت نزد متقدمان، متاخران و معاصران به دست آمده است. در تفاسیر متقدم و متاخر به معانی تسلط، ریاست و قیمومیت اشاره شده، اما برداشت های معاصر بیشتر حول محور مدیریت و مسئولیت می چرخد. همچنین در این زمانه، واژه «فضل» مندرج در آیه، به فزونی قدرت بدنی و ثروت تفسیر شده و تنبیه زنان به دو مورد از عادات عرب جاهلی پیوند داده شده است. نتیجه جنبی این پژوهش آن است که شرایط فرهنگی و اجتماعی مفسران در شکل گیری نگاه سنتی آنان به زنان، بسیار اثرگذار است.