ارزیابی خصوصیات اکوفیزیولوژیکی در کشت مخلوط ردیفی بزرک (Linum usitatissimum L.) و نخود (Cicer arietinum L.) تحت تاثیر منابع کودی در شرایط دیم

به منظور بررسی اثر مدیریت تلفیقی حاصلخیزی و الگوی کاشت بر عملکرد کمی و کیفی نخود (Cicer arietinum L.) و بزرک (Linum usitatissimum L.) در شرایط دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار درسال زراعی 96-1395 در مزرعه ای واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده به اجرا در آمد. عامل الگوی کاشت در شش سطح شامل: کشت خالص نخود، کشت خالص بزرک، کشت مخلوط جایگزین با نسبت یک ردیف بزرک و یک ردیف نخود، کشت مخلوط ردیفی با نسبت دو ردیف بزرک و دو ردیف نخود، کشت مخلوط ردیفی با نسبت دو ردیف بزرک و چهار ردیف نخود، کشت مخلوط ردیفی با نسبت چهار ردیف بزرک و دو ردیف نخود، وکود در چهار سطح شامل: عدم کاربرد کود (شاهد)، 100% کود شیمیایی (دارای NPK)، کود زیستی (فسفاته بارور 2 + ازتو بارور 1 + پتا بارو2 + سولفوبارور -1) و ورمی کمپوست (10 تن در هکتار) بود. صفات مورد مطالعه برای گیاه نخود و بزرک شامل کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنویید، پرولین، قندهای محلول، نیتروژن، فسفر و پتاسیم، زیست توده میکروبی خاک و تنفس میکروبی خاک بود. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار کلروفیل a (93/2 میلی گرم در گرم وزن تر برگ)، میزان کلروفیل b  (59/1 میلی گرم بر گرم وزن تر برگ) و کاروتنویید (59/1 میلی گرم بر گرم وزن تر برگ) نخود به ترتیب از تیمار یک ردیف نخود + یک ردیف بزرک و کشت چهار ردیف نخود + دو ردیف بزرک به دست آمد، اما بیشترین مقدار کلروفیل a (57/2 میلی گرم در گرم وزن تر برگ) بزرک از کشت مخلوط دو ردیف نخود + دو ردیف بزرک، کلروفیل b (41/1 میلی گرم در گرم وزن تر برگ) و کاروتنویید (39/1 میلی گرم در گرم وزن تر برگ) بزرک مربوط به الگوی کشت چهار ردیف نخود + دو ردیف بزرک و کمترین مقدار از کشت خالص به دست آمد. میزان پرولین و قندهای محلول در کشت خالص بالاتر از کشت مخلوط مشاهده گردید. در بین تیمارهای کودی بیشترین میزان رنگیزه های فتوسنتزی هر دو گونه نخود و بزرک از تیمار ورمی کمپوست و کمترین میزان پرولین و قندهای محلول از عدم مصرف کود حاصل شد. بیشترین درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه هر دو گونه نخود و بزرک در کشت مخلوط بالاتر از کشت خالص بود. در بین تیمارهای کودی، بیشترین درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه هر دو گونه از کود ورمی کمپوست به دست آمد. همچنین، استفاده از کشت مخلوط منجر به افزایش تنفس و زیست توده میکروبی خاک گردید. نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان داد که استفاده از الگوهای مختلف کشت مخلوط و منابع کودی به خصوص ورمی کمپوست توانست اثرات منفی کمبود آب در شرایط دیم را کاهش و فعالیت های بیولوژی خاک را افزایش دهد که می تواند به نوبه خود موجب بهبود چرخش عناصر غذایی و حاصلخیزی خاک گردد.