ارزیابی پایداری عملکرد دانه لاین های امیدبخش گندم دوروم (Triticum turgidum L. var. durum) در مناطق معتدل ایران

مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ× محیط و پایداری عملکرد دانه ارقام در شرایط محیطی مختلف از اهمیت ویژه ای در برنامه های به نژادی گندم (Triticum aestivum L.) برخوردار است. به منظور مطالعه سازگاری و پایداری لاین های امیدبخش گندم دوروم، آزمایشی با تعداد 18 لاین به همراه دو رقم شاهد (گندم دوروم هانا و نان پارسی) به مدت دوسال زراعی (96-1395 و 97-1396) در چهار ایستگاه تحقیقاتی (کرج، کرمانشاه، نیشابور و اصفهان) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که حدود 70 درصد از کل تغییرات مربوط به اثر محیط، 7/1 درصد مربوط به اثر ژنوتیپ و 5/13 درصد مربوط به اثر متقابل ژنوتیپ×محیط بود. بررسی بای پلات چندضلعی منجر به شناسایی ژنوتیپ های مناسب در هر مکان شد. محیط کرج به شرایط محیط ایده آل نزدیک بود. بررسی همزمان پایداری و عملکرد ژنوتیپ ها با استفاده از بای پلات مختصات محیط متوسط نشان داد که ژنوتیپ های G2، G1 و G18 جزء ژنوتیپ های برتراز نظرعملکرد و پایداری بالا بودند. نتایج نشان داد که لاین G18 می تواند در قیاس با رقم شاهد هانا (G1) به عنوان لاین امیدبخش مطلوب از نظر عملکرد و پایداری در نظر گرفته شود و به عنوان لاین مناسب جهت معرفی در اقلیم معتدل کشور مورد توجه قرار گیرد.