کتیبه شناسی سفالینه های مینایی در دوره سلجوقی

از جمله هنرهای ایرانی که به دلیل کارکردش، ارتباطی جداناشدنی با فرهنگ مکتوب ایرانی داشته، خوشنویسی است. خوشنویسی و کتیبه نگاری از هنرهای ویژه و از جمل ه روش هایی است که برای آرایش ظروف سفالی در دوران اسلامی به کار گرفته شده است. در دوره سلجوقی زمینه ای فراهم شد تا هنرمندان بتوانند صنایع هنری خویش را با کتیبه نگاری تعالی بخشند. هنر سفالگری از جمله هنرهایی بود که در این دوره به اوج شکوفایی رسید. در منابع تاریخی اشاره شده که اغلب ظروف (مینایی گونه ای سفالی متعلق به دوره سلجوقی)، به دلیل صرف هزینه های فراوان در ساخت آن، از نظر جایگاه اجتماعی، مختص طبقه ممتاز و ثروتمندان آن دوره بوده است و نقوش آن قابل مقایسه با نگاره های نسخ خطی همدوره خود است. یکی از تزیینات مهم به کاررفته در این سفالینه ها، کتیبه هایی با خط سیاه در لبه و پیرامون نقوش است. حال این پرسش قابل طرح است که آیا می توان بر اساس کتیبه های سفالی، مالکیت این ظروف را به طبقه خاصی در جامعه سلجوقی نسبت داد؟ مطالعه ظروف سفالی و کاربرد فراوان کتیبه ها، ش واهدی بر استفاده گسترده از این ظروف سفالی در میان سایر طبقات دوره سلجوقی به دست میدهد. در ظروف سفالی مینایی، نقاشی اهمیت ویژه ای داشته و این امتیاز از موازنه میان این آثار با کتب خطی معدودی است که به قرن ششم و هفتم هجری منسوب شده است. این پژوهش با روش جمع آوری منابع موجود کتابخانه ای و مطالعه نمونه های سفالینه های مینایی موجود در موزه دفینه (مجموعه موزه های بنیاد مستضعفان) صورت پذیرفته است. پژوهش پیش رو سعی دارد، با مطالعه و بازخوانی این کتیبه ها، ارتباط مضامین کتیبه های این ظروف را در با فضای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی دوره سلجوقی بیان کند.