تحلیل و شبیه سازی نمودارهای ترمودینامیک رگبارهای همرفتی و مخرب مناطق کوهستانی (مطالعه موردی: رگبار مشکین شهر)

برای وقوع بارش، شرایط دینامیکی و ترمودینامیکی خاصی مورد نیاز است. گاهی شدت عملکرد و ترکیب غیر معمول این شرایط باعث رخداد بارش های شدیدی می شود که معمولا این بارش ها خارج از رژیم بارشی و محیطی مکان رخداد هستند؛ بنابراین، محیط نمی تواند واکنش بهینه را نسبت به این ناهنجاری انجام دهد و خسارات جبران ناپذیری به زیست بوم وارد می آید. بارش 29 تیرماه 1380 یکی از مخرب ترین بارش های اتفاق افتاده در شهرستان مشکین شهر است. این بارش باعث خسارات جانی - مالی فراوان ازجمله کشته شدن 33 نفر از مردم شهرستان شد. در این مطالعه به منظور آگاهی از شرایط ترمودینامیکی جو متناظر با این روز بارشی، از داده های شبکه ای، دما، ارتفاع ژیوپتانسیل و نم نسبی با تفکیک مکانی 125/0*125/0 با گام های ارتفاعی 25 و 50 هکتوپاسکال از تراز 1000 تا 200 هکتوپاسکال استفاده شد. با کاربرد معادلات فیزیکی - ترمودینامیکی، نمودارهای ترمودینامیکی نیمرخ قایم جو برای نقطه ای با عرض 375/38 درجه شمالی و طول 625/47 درجه شرقی شبیه سازی شد. شبیه سازی نمودارهای ترمودینامیک و محاسبه شاخص های فیزیکی، با پایش های زمانی شش ساعته برای این روز بارشی نشان داد که مهم ترین عامل ایجاد این بارش، لایه بندی متفاوت رطوبت لایه های قایم جو بوده، به صورتی که دمای پتانسیل تر و دمای پتانسیل معادل، نسبت به ارتفاع از ساعات قبل از شروع بارش تا آغاز بارش، روند کاهشی تندی را طی کرده اند. این خصوصیات باعث شکل گیری یک ناپایداری پنهان یا پتانسیل در ساعات قبل از شروع بارش شده بود که در هنگام بارش با دخالت سامانه دینامیکی و همرفت حرارتی، ناپایداری پتانسیل به بالفعل تبدیل و سبب رخداد بارش رگباری و مخرب شده است.