تحلیل جامعه‌شناختی نظام ارتباطی در عصر امویان با تأکید بر حکومت‌داری معاویه

چهارده خلیفه اموی حدود نود سال به عنوان حاکمان جامعه اسلامی بر مردم حکمرانی کردند. شناخت نظام ارتباطی که یک حکومت در ارتباط با مردم از آن استفاده می کند، ما را با نظام فکری مجموعه حاکمیت آشنا می کند. بر این اساس، مولف این مقاله با تکیه بر منابع تاریخی و با روش توصیفی تحلیلی، نظام ارتباطی امویان را با تاکید بر دوره معاویه بررسی کرده است. تاکید بر دوران معاویه از این جهت است که او علاوه بر اینکه تاثیرگذارترین خلیفه اموی بود، سیاست هایی را پایه ریزی کرد که در بسیاری موارد، تا اواخر دوران امویان باقی ماند. یافته های تحقیق نشان می دهد در یک تقسیم بندی، دو رویکرد «تخریبی» و «تثبیتی» را در نظام ارتباطی امویان می توان شناسایی کرد. در رویکرد تخریبی، هدف اصلی، سد آگاهی مردم به فضایل اهل بیت (ع) بود تا الگوگیری از آنان به فراموشی سپرده شود. ساخت احادیث جعلی و تهدید و شکنجه و قتل شیعیان، بستر الگوگیری از اهل بیت (ع) را از بین می برد. در رویکرد تثبیتی، معاویه با اسطوره سازی از خود، عثمان و شام؛ بایکوت خبری شامیان، حمایت از فرقه گرایی و سرگرم کردن مردم به امور باطل با استفاده از داستان سرایی و شعر، زمینه تثبیت حکومت خود را در نظام نوپای پیامبر (ص) فراهم کرد؛ تا حدی که معاویه خود را نه خلیفه رسول الله(ص)  بلکه خلیفه خدا می دانست.