معناشناسی «قسوه» در قرآن

معنا شناسی به عنوان یکی از شاخه های زبان شناسی، یکی از روش های نوبنیاد در مطالعات قرآنی است. در روش ایزوتسو برای معناشناسی واژگان به مطالعات تحلیلی در باب کلمات کلیدی زبان پرداخته می شود، و از این راه جهان بینی نهفته در ورای آن برای کسانی که این زبان ابزار ارتباطی آنان است، آشکار می شود و به همین ترتیب معناشناسی واژگان قرآن نیز در واقع این است که از طریق واژگان قرآن به ارتباط آن ها با جهان بینی نهفته در قرآن پی برده می شود. در این پژوهش که معنا شناسی «قسوه» در قرآن کریم مد نظر بوده است که در این بررسی این نتیجه حاصل می شود که این واژه ترادف نسبی با «فظ،  لظه و شدت» دارد که این مترادفات در قرآن در سیاق و بافتی مشابه قسوه به کار فته و روابط همنشینی و جانشینی این ترادف را تایید می کند. بر همین اساس این واژه در تضاد با «لینه، خضوع، خشوع» می باشد. عوامل و واژگان فعال در رابطه با قسوه در عبارات قرآنی عبارتند از «نقض پیمان و عهد، آرزوهای بلند و فاصله داشتن با حق، عناد و لجاجت» است. از ملازمان قسوه، شرح صدر و ضلالت است و قلب را می توان از لوازم جدایی ناپذیر این واژه دانست.  بعد از تشخیص واژگان «غفلت از ذکر خدا» و «قلب» به عنوان واژگان کلیدی در قسوه، می توان معنای نسبی این واژه را اینگونه بیان کرد: قسوه صفتی عارض بر قلب است که در اثر غفلت از یاد خدا ایجاد می شود و به نوعی شدت و سختی دلالت دارد.