راهکارهای جبران خسارت از محکومان بی گناه در نظام عدالت کیفری ایران و اسناد بین المللی حقوق بشری

تصمیمات مبتنی بر اشتباه یا تقصیر که از سوی نهادهای قضایی صادر می شود و در نتیجه منجر به بروز خسارات و آسیب های جبران ناپذیری می گردد، دارای ابعاد گسترده ای است که با عدم شناسایی و توجه به ماهیت آن ها، هرگز قابل رفع نخواهند بود. قوانین کیفری مصوب 1392 (قانون مجازات اسلامی و آیین دادرسی کیفری) به برخی از ضعف ها و ابهامات سیاست جنایی تقنینی گذشته اشاره کرده است و نحوه اجرای آ ن ها را تا حدودی مشخص نموده؛ اما با این وجود، موارد بسیاری است که باید توسط قانون گذار روشن شود؛ در غیر این صورت نظام حقوقی کشور به رسالت اصلی خود که برقراری عدالت می باشد، دست نخواهد یافت.

پژوهش حاضراز نظرماهیت و روش، تحلیلی-توصیفی است و جمع آوری اطالعات در آن از طریق بررسی اسنادی و فیش برداری بوده است.

موضوع مهم نحوه جبران خسارت از محکومان بی گناه در نظام عدالت کیفری است؛ در واقع این افراد مورد بی مهری نظام حقوقی واقع شده اند، مال، جان، آزادی و حیثیتشان مورد تعرض واقع شده است؛ گاه آسیب های وارده هرگز قابل جبران نخواهد بود، ولی به هر حال جامعه باید تمام تلاش خود را انجام دهد و آسیب های واردشده را به بهترین شکل ترمیم نماید.

شناسایی روش هایی که بتواند محکومان بی گناه را در حالتی شبیه به قبل از وقوع خسارت قرار دهد؛ و همچنین موقعیت های از دست رفته را تا حدی جبران نماید موثر خواهد بود که مهم ترین این راهکارها در این مقاله در دو رویکرد سنتی (اعلام عمومی، اقدامات ترمیمی و امکان پاسخگویی) و نوین (بیمه، تامین اجتماعی و تبعیض مثبت) مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.