بازسازی تاریخ وجغرافیای هنر های کاربردی ایران بر اساس منابع مکتوب در سده های نخستین هجری با تکیه بر فرش دستباف

عوامل آسیب رسان در هنر های کاربردی به خصوص فرش دستباف با عنایت به نوع مواد اولیه به کاررفته در آن بیشترین آسیب را بر پیکر مطالعات تاریخی آن وارد می نماید. گستره این آسیب به حدی است که تاریخ فرش قرون نخستین ایران اسلامی را تقریبا خالی از آثار تمدنی نموده است. بازسازی تاریخ و جغرافیای فرش دستباف ایران در سده های نخستین بر اساس منابع مکتوب تاریخی از اهداف این پژوهش است. تحقیق حاضر در مبنا تحقیقی بنیادی و نظری است. همچنین برمبنای پرسش هایی که پی می گیرد، در دسته پژوهش های کیفی قرار می گیرد و از نظر روش اجرا پژوهشی تاریخی تحلیلی محسوب می شود. در این مقاله مشخص گردید که برخلاف محدودیت های زمانی و موضوعی منابع مکتوب تخصصی و منابع مکتوب مستقیم؛ منابع مکتوب غیرمستقیم توانایی استخراج اطلاعات قابل قبولی در هنر های کاربردی خواهد داشت. بر این اساس انواع واژگان رایج مربوط به فرش دستباف در منابع فوق ردگیری گردید. در منابع مورد استناد در این مقاله به لحاظ فراوانی واژگان زیلو، گلیم، قالی و مصلی نماز به ترتیب بیشترین تعداد را به خویش اختصاص می دهند. همچنین مراکز عمده تولید در فارس، طبرستان و دیلمان، خراسان بزرگ، خوزستان و آذربایجان تشخیص داده شد که از این میان خراسان، فارس، طبرستان به ترتیب بیشترین فراوانی را در حجم تولیدات داشته اند.