کانی شناسی، ژئوشیمی و پتروژنز پریدوتیت های گوشته ای مجموعه افیولیتی نهبندان، شرق ایران

پریدوتیت های گوشته ای مجموعه افیولیتی نهبندان در مناطق کلاته شاهپوری، قدمگاه و ناسفنده کوه در پهنه جوش خورده سیستان قرار دارند. از لحاظ سنگ نگاری، این پریدوتیت ها از نوع هارزبورژیت و لرزولیت هستند. از دیدگاه کانی شناسی، هارزبورژیت ها از کانی های اصلی الیوین نوع فورستریت، ارتوپیروکسن نوع انستاتیت همراه با کانی فرعی کروم اسپینل نوع کروم بالا هستند. لرزولیت ها کانی های اصلی الیوین نوع فورستریت، ارتوپیروکسن نوع انستاتیت تا برونزیت، کلینوپیروکسن نوع دیوپسید و کانی فرعی کروم اسپینل از نوع آلومینیم متوسط تا بالا هستند. هارزبورژیت ها با درجه بالای تهی شدگی از نوع پریدوتیت های منطقه فرا فرورانشی بوده که حاصل از باقی مانده ذوب و درجات بالای ذوب بخشی (20 درصد) هستند. در مقابل لرزولیت ها با درجه پایین تهی شدگی از نوع پریدوتیت های میان اقیانوسی بوده و در اثر درجات پایین ذوب بخشی (5 درصد) احتمالا در نتیجه باروری دوباره سنگ های هارزبورژیتی با مذاب های میان اقیانوسی و یا تله های باقی مانده در لیتوسفر هارزبورزیتی به وجود آمده اند. همین طور لرزولیت هایی وجود دارند که درجه ذوب بخشی 11 درصد را نشان می دهند و حالت حد واسط دارند؛ بنابراین، با توجه به بررسی های کانی شناختی، سنگ نگاری، ژیوشیمی و پتروژنز، پریدوتیت های مجموعه افیولیتی نهبندان را می توان به طورکلی در سه گروه هارزبورژیت های کروم بالا، لرزولیت های آلومینیم بالا و لرزولیت های مناطق گذار تقسیم بندی کرد که در اولویت بندی برای اکتشاف کانسارهای کرومیتی، مناطق فرورانش لیتوسفر اقیانوسی نیوتتیس به زیر پهنه سیستان در طی زمان کرتاسه بالایی تشکیل شده اند.