شیوع فرسودگی شغلی در ایران: مطالعه مرور سیستماتیک و متاآنالیز

فرسودگی شغلی را از عوارض مرتبط باکار می دانند. ابعاد فرسودگی شغلی شامل خستگی عاطفی(EE)، مسخ شخصیت(DP) و موفقیت فردی (PA) می باشد. فرسودگی شغلی با پیامدهایی همچون کاهش کارایی فرد و ایجاد عوارض جسمانی و روانی در کارکنان همراه است. با توجه به اهمیت فرسودگی شغلی و پیامدهای منفی آن بر روی فرد و سازمان، پژوهش حاضر به بررسی میزان شیوع فرسودگی شغلی در ایران با روش متاآنالیز و مرور سیستماتیک می پردازد.

مطالعه حاضر بر اساس پروتکل PRISMA برای مطالعات مرور سیستماتیک و متاآنالیز انجام شد. داده های مرتبط، با استفاده از کلیدواژه های استاندارد فارسی و انگلیسی و پایگاه های جست وجوی داخلی و خارجی شامل:, Science Direct,  Scopus Magiran,SID, Google scholarو  PubMedبدون محدودیت زمانی تا اردیبهشت ماه سال 1396 جستجو شد. برای سنجش رابطه سال انجام مطالعه با میزان شیوع فرسودگی شغلی، از متارگرسیون و جهت بررسی احتمال سوگیری انتشار  از آزمون  Egger استفاده شد. تحلیل زیرگروه ها بر اساس شغل انجام شد. داده ها با استفاده از نرم افزار Stata Ver 11.1 آنالیز و سطح معناداری کمتر از p=0.05 در نظر گرفته شد. 

در مرور سیستماتیک تعداد 43 مطالعه واجد شرایط ورود به فرآیند متآنالیز بودند که تعداد 9456 نفر مورد ارزیابی قرار گفت. میزان شیوع هرکدام از ابعاد فرسودگی شغلی بر اساس شغل محاسبه گردید. درمجموع میزان شیوع فرسودگی شغلی بعد خستگی عاطفی (EE) 36%(فاصله اطمینان 95%: 42-29)، فرسودگی شغلی بعد مسخ شخصیت (DP) 23%(فاصله اطمینان 95%:29-18) و فرسودگی شغلی بعد موفقیت فردی (PA) 46%(فاصله اطمینان 95%:53-39) محاسبه گردید. بر اساس شغل نیز در ابعاد خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و موفقیت فردی به ترتیب کتابداران 67%(فاصله اطمینان 95%: 93-40)، کارکنان دانشگاه 51%(فاصله اطمینان 95%: 88-14) و دندان پزشکان 72% (فاصله اطمینان 95%: 79-65) بیشترین میزان فرسودگی شغلی را داشتند. هم چنین نتایج متارگسیون نشان داد که بین سال انجام مطالعه و میزان شیوع فرسودگی شغلی رابطه معناداری وجود ندارد. نتایج آزمون  Egger نشان داد که احتمال سوگیری انتشار از لحاظ آماری معنادار نبود.

با توجه به شیوع فرسودگی شغلی در ایران و این که بیشترین میزان شیوع فرسودگی شغلی در ایران مربوط به بعد موفقیت فردی می باشد، لازم است استراتژی های مقابله ای موثر جهت تقلیل و کنترل عوامل استرس شغلی و فرسودگی شغلی در برنامه ریزی های سازمانی در نظر گرفته شود همچنین با در نظر داشتن عوامل موثر در ایجاد فرسودگی شغلی توجه به تدابیر پیشگیرانه و مداخله ای لازم جهت کاهش فرسودگی شغلی به منظور ارتقا رضایت شغلی کارکنان، بهبود کیفیت کار و افزایش بهره وری سازمان توصیه می گردد.