ارزیابی و اولویت بندی معیارهای موثر بر انتخاب گونه های سیمای سرزمین با استفاده از سیستم های تصمیم گیری چند معیاره

پیچیدگی سامانه های طبیعی، گستردگی مقیاس بحران های تنوع زیستی و کمبود بودجه، ارایه برنامه های حفاظتی برای همه گونه های یک بوم سازگان را ناممکن ساخته است. اولویت بندی حفاظتی گونه ها این مشکل را تا حد زیادی کم رنگ می نماید. برای اولویت بندی گونه ها می توان از معیارهای متعددی استفاده کرد که در برخی موارد بین این معیارها همبستگی وجود دارد. بنابراین، ارزیابی دقیق معیارها یک مسئله تصمیم گیری چندمعیاره است. مطالعه حاضر که مکمل پژوهش پیشین ما در خصوص انتخاب گونه های سیمای سرزمین در مناطق مرکزی ایران است، به بیان جزییات روش تلفیقی دیمتل و فرایند تحلیل شبکه ای (DANP)به منظور ارزیابی معیارهای مورد استفاده در فرایند انتخاب گونه های سیمای سرزمین می پردازد. بررسی روابط علت و معلولی و ارزش گذاری معیارها نشان داد که اندازه گستره خانگی تاثیرگذارترین و دسترسی به اطلاعات و قابلیت پایش تاثیرپذیرترین معیارها می باشند. همچنین، زیرمعیارهای تضاد با منافع انسانی، آسیب پذیری نسبت به تغییرات اقلیمی، و سطح زیستگاه های اشغال شده به ترتیب بالاترین اولویت ها را در انتخاب گونه های سیمای سرزمین دارند. بر اساس نتایج به دست آمده می توان استنباط نمود که سیستم های تصمیم گیری چندمعیاره به شکل موثری امکان ارزیابی معیارهای منتخب برای اولویت بندی حفاظتی گونه ها را فراهم می آورد. چارچوب ارایه شده در این مقاله می تواند به عنوان دستورالعملی برای اولویت بندی حفاظتی گونه ها با هدف حفاظت مکان-محور به کار گرفته شود.