بررسی فقهی ساخت مجسمه و ربات با رویکردی به نظر امام خمینی (س)

در مراکز علمی ساخت مجسمه انسان و ربات بنابر مبنا مشهور حرام است و این نظر بر اساس استناد به اطلاق روایات وارده در این باب است. ولی به نظر می رسد در اینجا به جهت عدم قابلیت تقیید عرفی شبهه انصراف وجود دارد، یعنی انصراف این روایات به مجسمه های پیشین بوده، چون در آن زمان اغراض علمی بر آن مترتب نبوده است؛ بنابراین روایات از این مجسمه ها انصراف دارد. چون در آن زمان مجسمه را برای اغراض علمی نمی ساختند و توانایی ساخت ربات را نداشتند. ممکن است که بگوییم اسباب بازی اغراض سرگرمی دارد، اما مجسمه هایی که برای اغراض علمی ساخته می شود روایات از اینها انصراف دارد و یا شبهه انصراف؛ لذا بعید نیست که بگوییم حرام نباشد. دراین میان، فقیهانی چون موسوی بجنوردی و منتظری، صاحب دراسات فی المکاسب المحرمه، معتقدند که نهی در روایات ناظر به زمانی بوده که هنوز رسوم بت پرستی در افکار مردم بوده و مجسمه ها برایشان قداست داشتند، اما درحال حاضر، مردم برای مجسمه ها قداستی قایل نیستند و امروزه خداشناسی و پرستش خالق از ضروریات و بدیهیات محسوب می شود، قهرا مجسمه سازی با این طرز تفکر جامعه حرمتی ندارد؛ بنابراین امروزه ملاکی بر حرمت مجسمه سازی وجود ندارد.