بررسی شیوع و عوامل مرتبط با خوددرمانی در شهرستان فسا در سال 1397: مطالعه مقطعی مبتنی بر جمعیت

خوددرمانی یکی از بزرگ ترین مشکلات اجتماعی، بهداشتی و اقتصادی جوامع مختلف ازجمله ایران به شمار می آید. هدف از این مطالعه، بررسی شیوع و عوامل مرتبط با خوددرمانی دارو در افراد مراجعه کننده به مراکز بهداشتی شهرستان فسا بود.

این مطالعه مقطعی به روش توصیفی-تحلیلی و بر روی 2000 نفر از افراد مراجعه کننده به مراکز بهداشتی-درمانی شهرستان فسا سال 1397 انجام شد که نیمی از آن تعداد، روستایی و نیمی شهرنشین بودند. نمونه گیری در سه مرحله (نمونه گیری طبقه ای، خوشه ای و تصادفی ساده) انجام شد. برای گزارش اطلاعات از میانگین، انحراف معیار، فراوانی و درصد و برای بررسی ارتباط بین متغیرها، از آزمون های آماری کای اسکویر و رگرسیون لجستیک در سطح معنی داری 05/0= α استفاده شد. داده ها با نرم افزار spss نسخه 22 آنالیز شدند.

افراد موردبررسی، 726 مرد (3/36%) و 1274 زن (7/63%) با میانگین سنی 36/37 سال بودند. در این میان، تعداد 1087 نفر (4/54%) خوددرمانی داشتند که در روستاییان بیشتر از شهرنشینان مشاهده شد (p˂0.001). همچنین احتمال خوددرمانی در دانشجوها، سربازها، افراد شاغل نسبت به دانش آموزان، کمتر بود (p˂0.001). همچنین مشاهده شد که خوددرمانی با سطح تحصیلات رابطه معنی داری نداشت (p>0.05). خوددرمانی در افرادی که منبع اطلاعات خوددرمانی آن ها داروخانه ها و داروسازها بودند بیشتر بود (نسبت شانس (OR) برابر با 25/0). با توجه به متغیرهای مرتبط با علل خوددرمانی، ازنظر وضعیت اقتصادی، هزینه بر بودن معالجه (28/58%)، ازنظر نوع نگرش به پزشک، عدم اعتماد به تشخیص پزشک (51/77%) و ازنظر بهبودی علایم، بهبودی بر اساس تجربه قبلی (87/81%) بیشترین فراوانی را داشتند.

 با توجه به شیوع بالای خوددرمانی در شهرستان فسا، نیاز به ارایه برنامه های آموزشی لازم به صورت حضوری و از طریق رسانه ها در خصوص عوارض و پیامدهای خوددرمانی ضروری است. همچنین باید برنامه هایی جهت رفع کمبود پزشک و کادر درمانی و نیز بالا بردن کیفیت خدمات درمانی در روستاها تدوین گردد. محدود کردن خرید دارو بدون نسخه نیز می تواند تا حدودی خوددرمانی را در جامعه کاهش دهد.