مفهوم شناسی جهاد کبیر در قرآن کریم و تبیین عرصه های آن

جهاد کبیر تنها ترکیب وصفی در حوزه جهاد، در آیات قرآن کریم است. از آنجایی که در آیات قرآن و نیز سنت اهل بیت، جنبه نظامی در موضوع جهاد پررنگ و برجسته است، شایسته است موضوع «جهاد کبیر» مورد بررسی قرار گیرد تا روشن شود آیا جهاد کبیر نیز در حوزه نظامی است یا به عرصه های دیگری مربوط می شود. مفسران و فقها نوعا در مورد جهاد به معنای جنگ نظامی به تفصیل بحث کرده اند، اما در باب جهاد کبیر و مصداق و عرصه های آن پژوهش چندانی صورت نگرفته است. لذا مسئله اصلی مقاله پیش رو، تبیین چیستی مفهوم جهاد کبیر در قرآن کریم و بیان مهم ترین عرصه های آن است که نوآوری مقاله را تشکیل می دهد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به نظر مفسران و تحلیل دیدگاه های آنان موضوع جهاد کبیر را مورد پژوهش قرار می دهد. براساس یافته های تحقیق، جهاد کبیر مشتمل بر دو ویژگی «جهاد» به مفهوم عام آن یعنی همراه بودن امری با سختی و به کار بردن نهایت تلاش در جهت تحقق هدف است. در عین حال، ابزاری که در جهاد کبیر استفاده می شود نظامی نیست، بلکه بسته به اختلاف موجود در تفسیر آیه 52 سوره فرقان، «معارف و آموزه های قرآن کریم» و یا «تبعیت نکردن از کافران» است. جهاد فرهنگی، جهاد اقتصادی، جهاد سیاسی و جهاد علمی مهم ترین عرصه های جهاد کبیر است که دشمن می تواند با دور کردن امت اسلامی از این صحنه های جهاد، جامعه اسلامی را به اطاعت از خود وادار نماید.