مطالعه تاریخ سوخ دهی و صفات مرفولوژیک جمعیت های بومی و ارقام تجاری پیاز در خوزستان

پیاز با سطح زیر کشت 63685 هکنار یکی از مهم ترین سبزی ها در ایران می باشد. بخش قابل توجهی از بذر ارقام روز کوتاه پیاز از طریق واردات تامین می شود که شرایط را برای حذف و فرسایش ژنتیکی توده های بومی فراهم نموده است. اما علی-رغم این فرسایش، تنوع وسیعی در این توده ها گزارش شده است. در بین این توده ها، توده هایی با عملکرد بالا، خاصیت انبارمانی طولانی و مقاوم به آفات در مطالعات گوناگون مشاهده شده است، بنابراین مطالعه کمی و کیفی این توده ها حایز اهمیت فراوانی می-باشد. در همین راستا این پژوهش به منظور مطالعه تاریخ سوخ دهی، صفات مرفولوژیک و همبستگی صفات جمعیت های بومی جنوب کشور و دو رقم تجاری پریماورا و تگزاس ارلی گرانو صورت گرفت.

این تحقیق به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی شامل هشت تیمار (پیاز اصلاح شده بهبهان، توده های محلی بهبهان، پادوک، رامهرمز، برازجان، ایرانشهر و ارقام تگزاس ارلی گرانو و پریماورا) با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به مدت دو سال زراعی (93-1392) اجرا شد. بذور در اواسط مهر ماه در خزانه کشت و نشاها (در مرحله 2 تا 3 برگی) و در اواخر آذر ماه به زمین اصلی منتقل شدند. تاریخ تشکیل سوخ با شاخص نسبت تشکیل سوخ و مجموع تجمعی تخمین زده شد. سوخ ها در زمان افتادگی50 تا 80 درصد برگ ها و شروع خشک شدن آنها برداشت شدند. نتایج حاصله توسط نرم افزار MSTATC تجزیه و تحلیل گردید و میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن مقایسه شدند.

در سال اول آزمایش در جمعیت های مورد مطالعه سوخ از 27 اسفند با طول روز 11 ساعت و 56 دقیقه تا 3 فروردین با طول روز 12 ساعت و 5 دقیقه تشکیل شد. در سال دوم آزمایش زمان سوخ دهی از 12 فروردین با طول روز 12 ساعت و 32 دقیقه تا 30 فروردین با طول روز 13 ساعت و 5 دقیقه متغیر بود. حداکثر عملکرد کل در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب توسط توده محلی پادوک و رقم تگزاس ارلی گرانو تولید شد. بیشترین عملکرد قابل فروش به رقم پریماورا مربوط بود. در ارقام تگزاس ارلی گرانو و پریماورا بولتینگ مشاهده نگردید. حداکثر و حداقل دوقلویی به ترتیب به رقم پریماورا و توده محلی برازجان مربوط بود. بیشترین درصد ماده خشک سوخ به پیاز اصلاح شده بهبهان تعلق داشت. مطالعه ضرایب همبستگی مشخص نمود عملکرد کل و قابل فروش با بولتبنگ و دوقلویی همبستگی منقی و معنی داری دارند. بین درصد ماده خشک سوخ و درصد کل مواد جامد محلول سوخ رابطه مثبت و معنی-داری مشاهده گردید.

همه جمعیت های مورد مطالعه روز کوتاه بودند. بر اساس نتایج این بررسی برای کشت پیاز در خوزستان رقم تگزاس ارلی گرانو بهترین رقم می باشد. در میان جمعیت های بومی، پیاز اصلاح شده بهبهان، از نظر حساسیت پایین به دوقلویی و بالا بودن درصد ماده خشک سوخ، مناسب ترین جمعیت می باشد.