نمادشناسی پرندگان در فرهنگ اسلامی (کتابت مرغ بسم الله)

خوش نویسی از شریف ترین هنرهای بصری در جهان اسلام است. کتابت آیات قرآن نیز از موضوعات مورد علاقه خوشنویسان محسوب می شود و از این میان کتابت «بسم الله الرحمن الرحیم» جایگاه والایی دارد. این عبارت مقدس بر سراسر حیات مسلمانان پرتو افکنده است و در همه زندگی آنان حضور دارد؛ بنابراین، در طول دوره های مختلف تاریخی به گونه های متفاوتی در هنر خوش نویسی اسلامی نمودار شده است. یکی از اشکال نگارش این عبارت مقدس، شکل دادن حروف و کلمات آن به فرم پرندگان مختلف است که به «مرغ بسمله» شهرت دارد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی ارتباط صورت و معنی در اشکال متنوع مرغ بسمله است. بدین منظور، نمادها تحلیل و تفسیر شده و نقوش دردسترس بررسی شده است. به نظر می رسد ریشه کاربرد نمادین پرندگان، مرغ بسمله در آیات و روایات اسلامی است و میان صورت و معنای آن ارتباط تنگاتنگی برگرفته از فرهنگ اسلامی و عرفانی وجود دارد.