بررسی رقم در آثار لطفعلی صورتگر شیرازی

رقم زنی یا نوشتن نام هنرمند روی اثر، تقریبا از قرن هشتم هجری قمری (چهاردهم میلادی) در سنت نقاشی ایرانی معمول شد که از انتساب های مشکوک اثر جلوگیری می کرد. لطفعلی صورتگر شیرازی، هنرمند مشهور عصر قاجار، در کنار برخی رقم های خود توضیحاتی کوتاه یا مفصل بیان کرده است که می توان آن ها را اسنادی معتبر برای آگاهی از احوال این هنرمند به شمار آورد که درباره آن تاکنون پژوهشی جدی و مستقل انجام نشده است. هدف این پژوهش، بررسی رقم در آثار لطفعلی صورتگر، یافتن الگوهای احتمالی رقم در آثار این هنرمند و شناخت برخی جنبه های زندگی وی براساس رقم های اوست. پرسش های پژوهش عبارت اند از: 1. ویژگی های ظاهری رقم در آثار لطفعلی صورتگر چیست؟ 2. چه محتوایی از رقم های لطفعلی برداشت می شود؟ این پژوهش توصیفی-تحلیلی، و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای (اسناد مکتوب) و میدانی (مشاهده مستقیم) است. نتایج نشان می دهد رقم های لطفعلی به دو گونه مختلف اجرا شده است. رقم های طغرایی رسمیت بیشتری دارند و براساس الگویی مشخص و معین با سجع «راقمه العبد الاقل لطفعلی» در پنج سطر نوشته شده اند. تقدم تاریخی رقم های نستعلیق از رقم های طغرایی بیشتر است، اما نمی توان الگویی واحد برای آن ها درنظر گرفت. موقعیت مکانی رقم ها به فراخور نوع ترکیب بندی اثر، غالبا در 2:3 وسط نگاره است که به دلیل قرارگیری واقعه یا شخصیت اصلی در این محدوده، بیشترین توجه را به خود جلب می کند. از حواشی رقم های لطفعلی می توان از سفر وی به شهرهای تهران، کردیان، تفلیس و گرجستان، و دیدگاه های او درباره این مکان ها آگاه شد.