مطالعه ی باستان شناختی منشاء تولید سفال های زرین فام مجموعه دست کند زیرزمینی تپه قلعه خمین با استفاده از روش آنالیز پیکسی

تحلیل عنصری مواد تشکیل دهنده اشیاء باستانی اطلاعات بسیار ارزشمندی در مورد مواد اولیه و تکنیک ساخت آن ها به دست می دهد. آنالیز با باریکه یونی یک روش غیرمخرب، سریع و بس عنصری می باشد که برای شناخت هویت و ماهیت اشیاء باستانی همانند سفال در کنار سایر روش های باستان سنجی توصیه می شود. فعالیت های باستان شناسی در مجموعه دستکند زیرزمینی تپه قلعه رباط آغاج در شهرستان خمین، منجر به شناسایی تعداد زیادی قطعات سفال زرین فام گردید که شناخت پیرامون چیستی ماهیت و تجزیه عنصری آن ها و همچنین تشخیص منشا تولید این سفال ها از سوالات این پروژه پژوهشی است. در راستای پاسخگویی به این سوالات، در این تحقیق آنالیز پیکسی (PIXE) تعداد 25 نمونه سفال زرین فام یافت شده در این مجموعه دستکند زیرزمینی انجام گردید. از شتاب دهنده واندوگراف با باریکه پروتون  2MeV  برای بمباران نمونه ها استفاده شد. آشکارساز دقت بالایSi Li) با قدرت تفکیک 170KeV برای جمع آوری پروتون های پس پراکنده شده در زاویه 135 درجه نسبت به باریکه فرودی به کار برده شد. نمونه ها، باریکه پروتون و آشکارساز در محفظه برهم کنش با خلا 10-5Torr قرار گرفتند. در ابتدا با مقایسه با کاشی های زرین فام مناطق دیگر ماهیت عنصری نمونه ها بررسی و سپس نتایج بدست آمده با مقادیر عنصری کاشی های مناطق کاشان، ری و تخت سلیمان مقایسه شدند که بیشترین تطابق با نمونه های تولیدی کاشان مشاهده گردید.