استدلال و یادگیری علوم: نقش بحث انتقادی و مشارکتی

بحث و استدلال در علوم نقش کلیدی دارند. با این حال، در آموزش علوم به این دو مولفه اساسی توجه چندانی نمی شود. تحقیقات اخیر نشان می دهد که وارد کردن دانشجویان به بحث ها و مناظره های مشارکتی موجب می شود آنها نه تنها درک بهتری از مفاهیم به دست آورند، بلکه مهارت و توانایی بیشتری در استدلال علمی کسب نمایند. از آنجا که یکی از ویژگی های یک دانشمند، شک منطقی و انتقادی است، اختصاص ندادن فرصتی برای تمرین بحث و استدلال علمی در روال آموزشی کنونی نقص قابل ملاحظه ای به حساب می آید. با این حال، علیرقم لزوم اطلاع از روال های صحیح و نقاط قوت، دانستن کاستی ها و اشتباهات نیز به همان میزان اهمیت دارد. این مقاله ضمن ارایه نتایج تحقیقاتی که در این زمینه انجام گرفته است، کاربرد آنها را در آموزش و یادگیری علوم مورد بحث و بررسی قرار می دهد. هدف علوم به دست آوردن اطلاعات جدید از دنیای طبیعی است، و بحث و انتقاد، دو راه اصلی برای رسیدن به این هدف به حساب می آیند. دانشمندان برای دعوی ایده های جدید خود (که می تواند شامل نظریه ها، راه های جمع آوری داده ها، و یا تفسیری جدید از داده های قدیمی باشد)، از استدلال استفاده می کنند. در مقابل، گروه دیگری از دانشمندان تلاش می کنند تا کاستی ها و محدودیت های ایده ارایه شده را مورد شناسایی قرار دهند؛ این روند به شکل غیر رسمی در جلسات گروه های تحقیقاتی و یا در همایش های علمی، و به شکل رسمی در داوری های علمی اجرا می شود (1، 2). به مرور زمان، ایده هایی که از این آزمایش های انتقادی سربلند خارج می شوند مورد پذیرش جامعه علمی قرار می گیرند و در نتیجه، علوم از طریق بحث و استدلال هدف اصلی خود را دنبال می کنند (3). به این ترتیب، نقادی یک ویژگی جنبی علوم به حساب نمی آید، بلکه در حقیقت قلب تپنده فعالیت علمی است و بدون استدلال و ارزیابی، شکل گیری دانش و آگاهی معتبر غیر ممکن است. چه در مورد نظریه پردازی که مدلی جدید برای توصیف یک پدیده بخصوص ارایه می دهد، و چه محققی که یک روش تازه برای جمع آوری داده ها معرفی می کند، تمام دانشمندان باید ایده های خود را در معرض بررسی همکارانشان قرار دهند. اما در آموزش علوم چه روالی دنبال می شود؟