چیستی ژن، کنکاشی تاریخی، زیست شناختی، معرفت شناختی، و فلسفی

امروزه کمتر شکی در این هست که ایده ی "ژن" موضوع محوری سازمان دهنده ی زیست شناسی قرن بیستم بوده است. با این حال، روشن است که دانش ژنتیک هیچ گاه تعریف کلی پذیرفته شده ای از مفهوم ژن ارایه نکرده است. درعوض، پژوهش های بیش از یکصد سال اخیر در حوزه ی ژنتیک منجر به ارایه ی مفاهیم متفاوتی از ژن شده، که گاه مکمل هم بوده و گاه هم با هم در تناقض اند. برخی فلاسفه و دانشمندان تلاش کرده اند تا با فروکاست انواع متفاوت مفاهیم ژن، چه به صورت "عمودی" به یک واحد بنیادی و چه به صورت "افقی" با جمع کردن آن ها تحت یک واژه ی کلی، راهکاری برای برون رفت از این وضعیت ارایه کنند. دیگرانی هم راهکارهای کثرت گرایانه تری را دنبال کرده اند. در نتیجه، ژن به یک موضوع داغ در فلسفه ی علم بدل شده که پیرامون اش پرسش های فروکاست، پیدایش، یا فراآیی مفاهیم و نظریه ها (همراه با هستی های شناختی مورد ارجاع شان) مورد بحث های پرشور قرار می گیرند. اما، تاکنون، تلاش ها برای رسیدن به اجماعی درباره ی این پرسش ها به جایی نرسیده است. امروزه، با تکمیل توالی ژنوم انسان و شروع آنچه که عصر پساژنگان (postgenomic) خوانده می شود، ژنتیک دوباره در حال از سر گذراندن یک تغییر مفهومی است. لذا، مفهوم ژن که از دل یک قرن پژوهش های ژنتیکی به دست آمده، یک "مفهوم درتنش" بوده و هست.