مطالعه و گونه شناسی سفال های نوسنگی مکشوف از تپه ی پشت فرودگاه - دشت ملایر

یکی از نتایج مطالعات باستان شناختی قابل تامل دشت ملایر، کاوش «تپه ی پشت فرودگاه» است؛ این محوطه به عنوان محوطه ای کوچ نشین از دوره ی نوسنگی جدید شناخته می شود، که مستقل از مراکز استقراری دایم، طیف گسترده ای از انواع گونه های سفالی سنت های منطقه ای را ارایه می دهد که مطالعه و تحلیل آن، اطلاعات باستان شناختی درخوری از دوره ی یادشده در حوزه ی زاگرس مرکزی در اختیار قرار خواهد داد. «سفال» از مهم ترین مواد فرهنگی -به لحاظ کمیت و کیفیت- در بین یافته های کاوش باستان شناختی تپه ی پشت فرودگاه ملایر قرار دارد؛ سفال های این محوطه را می توان در دو گروه اصلی نخودی و قرمز تقسیم کرد که هر گروه به دو زیرشاخه ی منقوش و ساده، و از نظر کیفیت ساخت نیز در دو گروه متوسط و خشن، قابل تفکیک و گونه شناسی هستند. آمیزه ی سفال ها، عمدتا گیاهی و در اندازه ی دانه بندی متفاوت است؛ به طوری که در سطح و درون مایه ی برخی از سفال ها -به خصوص نمونه های خشن- فرورفتگی هایی به دلیل وجود آمیزه ی کاه، به چشم می خورد. هدف این پژوهش در وهله ی اول، گونه شناسی و مطالعه ی سفال های نوسنگی جدید تپه ی پشت فرودگاه است؛ و در وهله ی دوم، شناسایی و چگونگی کنش های فرهنگی و قرابت گونه های رایج سفالی در فرهنگ های همجوار خواهد بود. روش پژوهش حاضر، مبتنی بر مطالعات تطبیقی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی، در پی پاسخ به این پرسش هاست: سفال های مکشوف تپه ی پشت فرودگاه از چه گونه هایی تشکیل شده است؟ گونه های رایج سفال تپه ی پشت فرودگاه بومی-محلی بوده یا سنتی وارداتی از فرهنگ های همجوار است؟ و این که، گونه های سفالی تپه ی پشت فرودگاه با کدامیک از محوطه های نوسنگی زاگرس مرکزی قرابت فرهنگی دارند؟ مفروض است، باتوجه نوع نیمه یکجانشین و کوچ رو بودن جوامع تپه ی پشت فرودگاه و با عنایت به تنوع سفالی در نوع مواد، کیفیت ساخت و فرم و گونه های ظاهری؛ ضمن محلی بودن برخی از سفال های این محوطه، می توان سنخیت آن را در سایر محوطه های دوره نوسنگی جدید زاگرس ردیابی کرد؛ همچنین با توجه به ویژگی سفال های تپه ی پشت فرودگاه در افق تاریخ گذاری اواخر هزاره ی هفتم تا اوایل هزاره ی ششم قبل ازمیلاد قرار می گیرد. برآیند پژوهش، حاکی از ارتباط تنگاتنگ سنت های سفالی فرهنگ های مختلف دشت های میان کوهی زاگرس نشینان در دوره ی نوسنگی جدید، مانند تپه های سراب، گوران و قلاگپ است.