ارزیابی تنوع فنوتیپی و فیتوشیمیایی جمعیت های مختلف گیجاواش (Froriepia subpinnata (Ledeb.) Bail.)- گیاه دارویی بومی رشد یافته در ایران

گیجاواش گیاه دارویی بومی و در معرض خطر انقراض است که در نوار ساحلی دریای خزر در شمال ایران رشد می کند. برای به دست آوردن اطلاعات اولیه ریخت شناختی و فیتوشیمیایی در روند اصلاح و اهلی کردن این گیاه صورت گرفت. بیست و سه صفت ریخت شناختی اندازه گیری شد که تنوع بالایی بین 52 توده مشاهده گردید. همبستگی مثبت و معنی داری بین ابعاد برگ، ارتفاع گیاه و عملکرد بیوماس گیاه وجود داشت. دامنه تغییرات صفات فیتوشیمیایی اندازه گیری شده برای فنل کل (3/941- 6/355 میلی گرم گالیک اسید در صد گرم وزن تر)، فلاونویید کل (74/540- 33/204 میلی گرم کاتچین در صد گرم بافت تر)، کارتنویید کل (52/1 تا 15/3 میکروگرم در صدگرم وزن تر) و ظرفیت آنتی اکسیدانی (82/81-36/31 درصد) بود. نتایج حاصل از آنالیز توسط دستگاه HPLC نشان داد که کلروژنیک اسید ترکیب فنولی غالب در این گیاه است. کارتنویید کل همبستگی معنی داری با سایر خصوصیات بیوشیمیایی نداشت در حالیکه بقیه صفات بیوشیمیایی همبستگی خطی با یکدیگر داشتند. گروه بندی نمونه ها براساس روش UPGMA و برپایه داده های ریخت شناختی و بیوشیمیایی، نمونه ها را به سه گروه مشخص تقسیم کرد که دارای تنوع درون و بین منطقه ای بالایی نشان دادند. علاوه براین، این اطلاعات با داده های مولکولی ترکیب شد تا بتوان اثرات محیط و ژنتیکی را جدا کرد. تنوع بالای فیتوشیمیایی و ریخت شناختی بین و درون جمعیت ها می تواند یک ابزار سودمند برای روند اصلاح و انتخاب در این گیاه باشد.