بررسی ابعاد پایداری کهن الگوهای معماری گذشته به منظور تداوم در طراحی خانه امروز (استخراج احکام طراحی مبتنی بر کهن الگوهای اقلیم گرم و خشک)

عدم شناخت کافی و درست مبتنی بر انگاره های بنیادین و اصیل تداوم یافته الگوهای معماری خانه، منجر به آشفتگی هایی در ساختارهای بنیادین در معماری خانه های امروزی شده است. هدف پژوهش، بررسی کهن الگوهای پایدار در معماری خانه های مورد مطالعه دوره قاجاریه کاشان و یزد، شناخت و بازنمایی در معماری خانه های امروزی است؛ تا بتواند تداوم کهن الگوها مورد پژوهش قرار گیرد. پرسش اصلی این است که چه ارتباطی بین انگاره ها، زبان معماری بومی و نظام ارزشی و زیست انسانی به خصوص در ساماندهی فضاهای معماری وجود داشته است؟ بر همین اساس فرضیه اصلی با رویکردی به نگرش معماری ایرانی، شناسایی کهن الگوها در مولفه های بومی، فضایی و فرهنگی جهت شکل گیری ساختار خانه های مورد پژوهش است. لذا با استناد به روش زمینه ای از تبدیل داده ها به الگوهای پارادایمی که نمایانگر انگاره های بنیادین در شکل گیری معماری خانه های ایرانی هستند؛ پژوهش انجام می پذیرد. جهت ایجاد شناخت نظری، با تحلیل محتوای متون از طریق کدگذاری روی مفاهیم و معانی مشترک و جمع بندی نظریات، منجر به استخراج مولفه های شکل دهنده کهن الگوها در ساختار طبیعی، ساختار کالبدی- فضایی و ساختار بصری می گردد. پس از بررسی پایایی مولفه ها توسط کارشناسان، میزان تاثیرگذاری و اصول جامع تر شناسایی گردید. در ادامه روند پژوهش، تحلیل معنایی هریک از آن ها در نمونه های مورد مطالعه صورت گرفت. بررسی الگوهای بنیادین در مولفه های شناسایی شده در ابعاد مختلف زندگی انسان به ویژه عناصر محیطی و معماری نشان می دهد که زبان مشترکی برای تداوم در معماری خانه وجود دارد. نتایج پژوهش نشان می دهد که کهن الگوهای معماری خانه های مورد مطالعه در ساختارهای طبیعی، کالبدی- فضایی و بصری از طریق پانزده مفهوم سلسله مراتب، تناسبات فضایی، انعطاف پذیری، درونگرایی، فعالیت جمعی، حس مکان، امنیت، انرژی کارآیی، محرمیت، محصوریت، مصالح مناسب، ایستایی، مردم واری، عناصر طبیعی و معماری تراز منفی قابل بازنمایی است. این مفاهیم در شکل گیری معیارهای فضاگرایی، درونگرایی، طبیعت گرایی، بوم گرایی و ساختارگرایی معرفی می گردند..در نهایت، با ارزیابی این معیارها، کهن الگوهایی که قابلیت تداوم در معماری خانه های  امروزی را دارند؛ در قالب یک مدل تحلیلی- کاربردی ارایه شده اند.