واکاوی نسبت میان چهره و اخلاق در سینما در چارچوب آرای امانوئل لویناس مطالعه موردی: دو فیلم کلوزآپ و جدایی نادر از سیمین

پژوهش حاضر کوششی برای واکاوی ایده «چهره» به عنوان یکی از امکانات مناسب برای ارزیابی اخلاق در سینمای اجتماعی ایران است. چهره در آرای امانویل لویناس، عرصه ای برای حضور ناگهانی دیگری بر سوژه است. از این رو نسبتی که تصویر با «چهره» برقرار می کند این امکان اخلاقی را برای مواجهه خاصی با دیگری در سینما فراهم می سازد. این پژوهش  از خلال بررسی و مقایسه دو فیلم شناخته شده در سینمای ایران، کلوزآپ ساخته عباس کیارستمی و جدایی نادر از سیمین ساخته اصغر فرهادی، می کوشد تا نشان دهد چگونه سینما امکان مواجهه ای نابهنگام و  بر مدار نفی حل شدن دیگری به نفع سوژه و در نتیجه قبول مسئولیت نامتناهی سوژه در قبال دیگری را فراهم می سازد. مساله اصلی که در این دو اثر به چشم می خورد ورود «دیگری ها» یا به تعبیر لویناس، شخص سوم، به رابطه است. این ورود نابهنگام، مساله قانون را به میان می کشد. تفاوت میان اثر کیارستمی و فرهادی از همین جنبه قابل بررسی است. در هر دو فیلم بر خلاف سنت رایج سینمای اجتماعی ایران ورود شخص سوم به رابطه خویشتن و دیگری باعث می شود تا مباحث نظری اخلاق به عرصه ای عملی تر کشیده شود؛ عرصه ای که به خوبی در شیوه مواجهه این دو فیلم با مساله قانون و عدالت به آزمون درآمده است.