آسیب شناسی کتاب های دستور زبان فارسی (مطالعه موردی مبحث شرط)

بررسی نارسایی ها و کاستی های کتاب های دانشگاهی دستور زبان فارسی اولین و مهم ترین گام در راستای شناخت عمیق ویژگی های ساختاری زبان فارسی و تدوین دستوری جامع و کارآمد خواهد بود. در زبان فارسی به برخی از مباحث دستوری، از جمله مبحث «شرط»، توجه چندانی نشده و نیز در کتاب های دستور، الگوی توصیفی منظمی برای آن تعیین نگردیده است. بر این اساس، در پژوهش حاضر سعی می شود با نقد و بررسی مبحث «شرط»، در مجموعه ای از مهم ترین کتاب های دستور فارسی، کارایی و نقاط ضعف و قوت هریک از این کتاب ها بررسی گردد تا دستور پژوهان به ابعاد نهفته ای از الگوهای ساختاری زبان فارسی توجه نمایند. از این رو، 10 کتاب از کتاب های معتبر دستور فارسی که غالبا مورد استناد پژوهشگران و دستور پژوهان قرار می گیرد، انتخاب شده و مبحث «شرط» هر یک بر پایه روش وصفی - تحلیلی بررسی گردیده است. مهم ترین دستاوردهای پژوهش حاضر این که بیشتر دستورهای نگاشته شده با رویکرد سنتی و نیز دستورهای تدوین یافته بر پایه مبانی زبان شناسی در بررسی ساختار جمله های شرطی در ویژگی هایی چون جامعیت نداشتن، اختلاف در اصطلاح گزینی، نبود نظم و انسجام منطقی در دسته بندی مقوله های دستوری، تقلید از دستورهای بیگانه، نقد و تحلیل نکردن آراء و نظرات پیشین و نیز در هم آمیختن گونه های مختلف زبان مشترک هستند. این امر اهمیت بررسی دقیق و موشکافانه هر یک از مباحث دستور فارسی را بیش از پیش آشکار می سازد.